Namangan muhandislik-qurilish

Montaj blok sxemasi ulanishi
 
1a-rasm. Montaj blok sxemasi: 
Kerakli raqam chiqishga yozilgan - ichki raqam - shtekkr nomeri ko‟rsatilgan K1 – 
K8 - rele (sm. vishe)
SHtekr nomeri ketma-ket joylashtirilgan hamda qo‟shuvchi kolodka montaj bloki va 
shunirga ulash ko‟rsatilgan 
 
1b-rasm. Montaj blok sxemasi: 

---

185 
Avtomobillarni kommutatsiya jixozlari kombinatsiya usulida ulangan (qulif) 
yondirish qulifi, kontakt qismi mavjud va o‟g‟irlashga qarshi mexanik moslama. 
2-rasm. Montaj bloki sxemasi:
R1 - orqa oynak isitgichini qo‟shish relesi; R2 - farani tozalash-yuvishni qo‟shish 
relesi; R3 - tovushli signalni qo‟shish relesi; R4 - dvigatel sovitish tizimi 
ventilyatorini qo‟shish relesi; R5 - uzoqni yoritish svetni qo‟shish relesi; R6 - 
yaqinni yoritish svetni qo‟shish relesi; A - nomer belgisini o‟rnatish shtekri hamda 
montaj blok kolodkasi. Kerakli son xarif bilan "SH" shteker ekanligini bildiradi - 
kolodka nomeri, ichki son - shtekerga berilgan nomer. SHteker kolodokasi rangsiz 
markada, qizgish rangda ustki qismi.

---

186 
3-rasm. Montaj blok (qo’qogi ochilgan):
1 - orqa oynak isitgichini qo‟shish relesi (R1); 2 - farani tozalash-yuvishni qo‟shish 
relesi (R2); 3 - tovushli signalni qo‟shish relesi (R3); 4 - dvigatel sovitish tizimi 
ventilyatorini qo‟shish relesi (R4); 5 - qoshimcha saqlagich; 6 - uzoqni yoritish 
svetni qo‟shish relesi (R5); 7 - yaqinni yoritish svetni qo‟shish relesi (R6); 8 - 
saqlagich. 
Zanjir, saqlagichlarni quyilgan bloki 
№ saqlagich
 
(tok kuchlanishi) 
Zanjirni himoyasi 
F1 (5 A) 
- Nomer belgisini yorituvchi fanar lampasi
- Ko‟rsatgichlar yoritish lampasi
- Avtomobil o‟lchamlarini ko‟rsatish lampasi
- Bagajni yoritish lam‟asi
- CHap tomonini ko‟rsatish lampasi 
F2 (7,5 A) 
- CHap fara (yaqinni yoritish chirog‟i) 
F3 (10 A) 
- CHap fara (uzoqni yoritish chirog‟i) 
F4 (10 A) 
- Tumanga qarshi o‟ng tomon farasi 
F5 (30 A) 
- Eshik oynasini ko‟taruvchi elektrodvigatel 
F6 (15 A) 
- Tortib yuruvchi lam‟a 
F7 (20 A) 
- Sovitish tizimi ventilyatorini elektrodvigateli
- Tovushli signal 
F8 (20 A) 
- Orqa oynakni isitish element
F9 (20 A) 
- Retsirkulyatsiya klapan
- Tozalagich va orqa oynak yuvish hamda fara
- Ulangan rele qo‟shgichi, orqa oyna isitish
F10 (20 A) 
- Zaxira 
F11 (5 A) 
- O‟ng bort o‟lchamlarini ko‟rsatuvchi lampa 
F12 (7,5 A) 
- O‟ng fara (yaqinni yoritish svet) 
F13 (10 A) 
- O‟ng fara (uzoqni yoritish svet).
- Uzoqni yoritish kontrol lampasi
14 (10 A) 
- Tumanga qarshi chap fara 
F15 (20 A) 
- Sideniyani isitish
- Bagajni quluflash blokirovkalash 
F16 (10 A) 
- Rele-uzgich burilishni ko‟rsatuvchi va avariya signali 
(avarya bo‟lgandagi rejim)
- Avarya signalini kontrol‟ lampasi
F17 (7,5 A) 
- Salonni yoritish lampasi
- Ulab yuruvchi lampa
- O‟t oldirishni yoqish lampasi
- Stop-signal lampasi
- Soat (yoki marshrut komp‟yuter) 
F18 (25 A) 
- Buyumlar uchun yoritish lampa
- Isitishni sozlash

---

187 
- Tutatgich 
F19 (10 A) 
- Eshikni bloklash qulifi
- Stop-signali releni kontrol qilish lampa va yon 
tomonlar sveti
- Burilishni ko‟rsatish bilan kontrol‟ lampasi
- Orqaga yurish lampni sveti
- Generatorani uyg‟otish chulg‟ami
- Bortli tizimni kontrol qilish blok indikatsya
- Kombinatsiya ko‟rsatgichlar
- soat (yoki marshrut komp‟yuter) 
F20 (7,5 A) 
- Orqa tumanga qarshi lampa
Elektr qismlarini tuzatishda akkumulyator bataresini "-" klemmasi uziladi 
(dvigatel o‟chiriladi).
Asosan, yangi saqlagich o‟rnatilganda, uni nima sababdan kuyishi to‟iladi 
hamda o‟rganiladi.
Kuchlanish to‟g‟ri kelmagan saqlagichdan foydalanish mumkin emas, yoki 
qo‟lda yasalgandan – bu montaj blokini kuyishiga olib keladi, hamda yonib 
ketishiga sabab bo‟lishi mumkin.
3. Elektr jihozlarini nazorat yo‟li bilan tekshirish. 
Bunda avtomobilning barcha yoritgichlarlarining lampochkalari kuymaganligi 
tekshiriladi. Yonmayotgan lampochkalar almashtiriladi. Nosozliklari aniqlanadi. 
1. Dvigatelning o‟t oldirish momentini o‟rnatish. 
Agarda dvigatelni ishga tushirish qiyinlashsa, notekis ishlasa, tezlikni oshirish 
vaqtida chiqarish trubasidan yoki havo tozalagichdan kuchli shovqin chiqsa o‟t 
oldirish momentini qayta o‟rnatish zarur.
Buning uchun birinchi stilindr svechasi echiladi, uning o‟rniga hushtak yoki 
tiqin qo‟yilib, siqish taktiga keltiriladi. Porshenni siqish taktida yuqori nuqtaga 
kelishi uchun shk IV (A) va blok (B) belgilari to‟g‟ri kelishi kerak. Svecha joyiga 
qo‟yilib, birinchi stilindrda o‟t olish takti aniqlangan holda, keyingi svechalar 
stilindrlarning ish tartibi bo‟yicha ulanadi. 
2. O‟t oldirish momentini sinash. 

---

188 
O‟t oldirish momenti o‟rnatilgan dvigatel ishga tushiriladi va kerakli haroratga
erishgach stroboskop yordamida yoki avtomobil harakatlanayotganda sinash ishlari 
bajariladi
. 
DA-3100 turdagi benzinda ishlovchi dvigatellarning o‟t oldirish tizimini 
nazorat qiluvchi raqamli strobosko‟.