Namangan muhandislik qurilish instituti «qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish»

1-
ajratuvchilar
; 2-
termoformalar
; 3-
estakada
; 4-
uzatuvchi vagonetka
;
5-
bug’ni jo’natuvchi avtomatik klapanlar
; 6-
qo’zg’oluvchan ko’tarish stoli
;
7-
bug’ni taqsimlash
; 8-
avtomat tizim mexanizmi ijrochisi
Issiqlik bilan ishlov berish vaqtida paketda isitish muhiti har bir buyum uchun ratsional 
darajaga keltiriladi. Isitish boshlanganda kerakli
bosim bo’ladi, isitish boshida nisbiy 
namlik 50-60% va qizidirsh vaqtida 90-95% bo’ladi. Buyum paketlarda qizdirilganda 
issiqlik ikki tomondan beriladi. Paketda qizidirilgan buyumlarning mustahkamligi, 
atmosfera bosimida ishlov berilganiga nisbatan 20-25% oshadi va uning boshqa 
xususiyatlari ham oshadi. Bunday usul konveyerlarda va asosan yirik panelli qurilishlar 
uchun buyumlar tayyorlashda ishlatiladi. Texnologik liniya tarkibiga termoqolipli 
paketlovchilar, qoliplarni tozalash va moylash postlari, qoliplash poslari kiradi.
Bu usul asosan alohida statsionar qoliplarda devorlariga biriktirilgan vibratorlar 
yordamida beton qorishmasini zichlash uchun qo’llaniladi. Ayrim hollarda zichlash 
vibrouyg’otuvchilar bilan jihozlangan harakatlanuvchi qoliplarda ro’y beradi. Vertikal 
vibroqoliplarda trubalar, ventilyatsion bloklar, yashash joylari uchun sanitar-texnik 
kabinalar, binolarning hajmli elementlari, zinapoyalar, karniz bloklari, balkalar, ichki 
devorlar panellari, to’siqlarni tayyorlash ratsional hisoblanadi. Bu usul o’lchamlarning 
yuqori darajada aniqligi, mahsulotlarning qirralarining to’ppa-to’g’riligi va yon 
tomonlarining silliqligi bilan farqlanadi. Vertikal vibroqoliplar gorizontal qoliplarga 
nisbatan ancha murakkab konstruktsiyaga ega, ularda bitta asosiy qoliplanuvchi tesiklik 
o’rniga kamida ikkitasi mavjud bo’ladi. Bu teksiliklar ikkala vertikal tekis va profilli 
devorlar yordamida hosil etiladi. Murakkab profilli va quyuq armaturalangan vertikal 
qoliplarda mahsulotlarni qoliplashda hamma kesimlari bo’ylab bir xil zich tuzilmali
betonni hosil qilish qiyin bo’ladi. Bu hollarda qorishma qolipga osilib qo’yiladigan 
vibratorlar yordamida zichlashtiriladi.

---

87 
rasm
. 
Kasseta moslamasining sxemasi 
1 – 
ustun
, 2 – 
bo’linmalar
, 3 – 
tortqilar 
(
tyaga
), 4 – 
giroprivod
, 5 -
tirgaklar
rasm
. 
Kasseta qolipining bo’luvchi listlariga 
vibrouyg’otuvchilarni yon tomondan o’rnatilish sxemasi 
1 – 
vibrouyg’otuvchi
; 2 – 
bo’luvchi list
; 3 – 
bug’ bo’linmasi
; 4 - 
maxsulot
 
O’zaro juft joylashgan otseklarda bir mahsulotni ikkinchisidan ajratib turuvchi 
ajratuvchi list o’rnatilgan. Otseklarda mahsulotga issiqlik yo’li bilan ishlov berganda
bug’larni uzatish uchun yo’lakcha bo’ladi. Moslamalarda 10-12 donagacha mahsulotlar 
qoliplanadi. 

---

88 
rasm
. 
Yakka tartibdagi vibroqoliplar 
1 – 
vibrator
; 2 – 
kardan val
(
o’q
)
i
; 3 – 
qolipning borti
; 4 – 
maxsulot
; 5
– 
qolipning asosi 
(
poddon
); 6 – 
elektrodvigatelь
; 7 – 
balka
; 8 –
amortizator
; 9 – 
dyurit muftasi
; 10 – 
elektrodvigatelь plitasi
; 11 –
kronshteyn
 
Vibrouyg’otuvchilar ajratuvchi devorlarning bortlariga biriktiriladi, ammo ularni 
ajratuvchi listlarning yuqori qismiga biriktirish ancha samarali (14-rasm) va bu kam 
harakatlanadigan qorishmalarni ishlatish imkonini beradi. Turli profilli balkalar 
yakkaqoliplarda tayyorlanadi (15-rasm), bunda tashqi vibratorlar ishlatiladi. Yakka 
vibroqoliplarning turlaridan biri – blok-xonalar tayyorlanadigan moslamalar. Pastki 
plitali hajmli bloklar «stakan» turdagi moslamalarda, yuqori qismi esa – «qalpoq» 
turdagi moslamalarda qoliplanadi (16-rasm).Ko’chuvchan sirponuvchi vibroqoliplar (17-
rasm) qoliplanadigan mahsulotlar bo’ylab beto’xtov (yoxud izchil) ko’chib yuradigan 
vibrouyg’otuvchi bilan jihozlangan qolip elementdan iborat; qoliplash jarayonida zudlik 
bilan qoliplarni yechish amalga oshiriladi. 

---

89 
rasm
. 
“Qalpoq” turidagi xajmiy-qoliplash moslamasi