Namangan muhandislik pedagogika instituti

6.3. Korxonaning innovatsion strategiyasini shakllantirish 
 
Innovatsion strategiya, korxonaning strategiyasi, iqtisodiy holati, ilmiy – texnik 
salohiyati, ilmiy – texnik vazifalar portfeli va bu vazifalarning o’zlarining bir birlari bilan 
bog’lovchi har xil bog’liqliklarni baholash va tahlil qilishning uzluksiz jarayoni natijasidan 
iborat bo’ladi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida rahbarga yaxshi mahsulotga ega bo’lish yetarli emas, u 
raqiblardan orqada qolmaslik uchun yangi texnologiyalarni paydo bo’lishi orqasidan e’tibor 
bilan kuzatishi va ularni o’z firmasiga tadbiq etishni rejalashtirish kerak. Qo’yilgan 
maqsadlarga erishish uchun bir qator strategik vositalar mavjud. 
Strategiyani qarorlar qabul qilish jarayoni sifatida belgilash mumkin. Uni tanlash 
rejalarni ishlab chiqish, ilmiy tadqiqotlar va innovatsion faoliyatning boshqa shakllarini 
o’tkazishni belgilab beradi. 
Strategik rejalashtirish quyidagi ikkita asosiy maqsadni ko’zlaydi: 
1. Resurslarni samarali taqsimlash va foydalanish. Bu ichki strategiya deb 
ataluvchidir. Sarmoyalar, texnologiyalar, odamlar kabi cheklangan resurslardan foydalanish 
rejalashtiriladi. Bundan tashqari yangi sohalardagi korxonalarni xarid qilish, istiqbolsiz 
sohalardan chiqish, korxonalarning samarali “portfeli” investitsion takliflar majmuasini 
shakllantirish amalga oshiriladi. 
2. Tashqi muhitga moslashish. Quyidagi vazifa qo’yiladi: tashqi omillar (iqtisodiy 
o’zgarishlar, siyosiy omillar, demografik vaziyatlar va boshqalar) ni o’zgarishiga samarali 
moslashishni  ta’minlash. 
Strategiyani ishlab chiqish tashkilotning umumiy maqsadini shakllantirishdan 
boshlanadi. Maqsadni qo’yilishi firmaning tashqi muhit, bozor, iste’molchi bilan aloqalarida 
muhim rolь o’ynaydi. 
Umumiy maqsad quyidagilarni hisobga olishi kerak: 
  firma faoliyatining asosiy yo’nalishi; 
  tashqi muhitdagi ishchi tamoyillar (savdo iste’molchiga munosabat, ishga doir 
aloqalarni olib borish tamoyillari); 
  tashkilotning madaniyati, uning an’analari, ishchi muhit; 
  “sifatni umumiy boshqarilishi” ni qamrab olish. 
Keyingisi bozor munosabatlarini rivojlanishida g’oyatda dolzarb bo’ladi. 
Tashqi muhitdagi jarayonlar va o’zgarishlar firmaga hayotiy muhim ta’sir ko’rsatadi. 
Tashqi muhit bilan bog’liq asosiy omillar – bu iqtisodiyot, siyosat, bozor, texnologiya, 
raqobatdir. SHuning uchun asosiy raqiblarni belgilash va ularning bozordagi o’rinlari 
(bozordagi ulushi, sotishlar hajmlari maqsadlari va h.k)ni aniqlash zarur, raqiblarning kuchli 
va kuchsiz tomonlarini sinchiklab o’rganish va ularning natijalarini shaxsiy ko’rsatkichlar 
bilan solishtirish raqobat kurashi strategiyasini yaxshiroq o’ylab ko’rishga imkon beradi. 
Ichki muhitning tahlili firma faoliyatidagi kuchli va kuchsiz tomonlarni aniqlash 
maqsadida o’tkaziladi. 
Strategiya nazariy va empirik (tajribaga asoslangan) tadqiqotlarning  boshlang’ich 
nuqtasi bo’ladi. Tashkilotlar, ularning asosiy qarorlarni qabul qiluvchi rahbarlari o’zlarini 
yangiliklardan foydalanish strategiyasi bilan qanchalik bog’langanlari bilan farqlanishlari 
mumkin. Agar yuqori rahbariyat yangilik kiritishni amalga oshirishga harakatlarni qo’llab 
quvvatlasa, unda uni tashkilotlarda tadbiq etishga qabul qilinishi ehtimoli oshadi. 
Korxonaning maqsadiga muvofiq strategiya shakllantiriladi. 
 
74

---