Namangan muhandislik pedagogika instituti

6.1.  Korxonalardagi innovatsion faoliyatning zarurligi 
 
Mamlakatimiz korxonalaridagi ko’p yillar davomida mavjud bo’lgan rejalashtirish 
amaliyotining tahlili uni korxona rejasini ishlab chiqishga emas, balki shakllantirib 
bo’lingan rejaviy vazifani bajarishga qaratilganligini ko’rsatadi. Bu avvallari sanoat 
korxonalari faoliyat yuritgan ob’ektiv sabablar, hamda iqtisodiyotni rivojlanishining oldingi 
bosqichida korxonalar oldida turgan vazifalar bilan izohlanadi. CHamasi bunday amaliyot 
xo’jalik yuritishning hozirgi sharoitlariga mos kelmasa kerak.
9
 
 Hozirgi paytdagi korxona iqtisodiyoti uchun xos bo’lgan murakkab holat avval 
amalda bo’lgan boshqaruvning ma’muriy buyruqbozlik tizimi bilan bog’liqdir. U resurslarni 
ishlab chiqarishning haqiqiy ehtiyojlarini hisobga olmasdan markazlashtirilgan holda 
rejalashtirish va taqsimlash, davlat byudjeti hisobidan ishlab chiqarish investitsiyalarini 
tekinga moliyalashtirish, ishlab chiqaruvchilarning yakka hokimligi, mulkchilikning davlat 
shaklidan farqlanuvchisining yo’qligi va xo’jalik yuritishning bir turdagi shaklarini ko’zda 
tutadi. Yana quyidagilar mavjud bo’lgan: boshqaruvning ko’p bosqichi tuzilmasi va 
faoliyatning yakuniy natijalaridan olingan daromadlar va investitsiyalar bog’liqligini 
yo’qligidan kelib chiqqan muassasaviy uzilish va ishlab chiqarish jarayoni 
ishtirokchilarining ajralib qolishi. 
Yuqorida sanab o’tilgan sabablar, hamda xo’jalik aloqalarining uyg’unligini buzilishi 
bilan bog’liq bir qator boshqalar qayta ishlab chiqarishning har xil sohalari va xo’jalik 
sohalarida mutanosibsizlikni keltirib chiqargan, defitsitni chuqurlashuvi va ishlab chiqarish 
intizomini pasayishi mamlakatdagi iqtisodiy tanazzul va iste’mol bozori va pul 
muomalasidagi holatni keskinlashuviga sabab bo’lgan innovatsion sohada tanazzul paydo 
bo’lishiga ko’maklashganlar. 
Ko’rsatib o’tilgan muammolar va murakkabliklar vujudga kelgan sharoitlarga 
adekvat startegiyani, korxonani rivojlanishini shakllantirishga imkon beruvchi haqiqiy 
rejalashtirishga ehtiyojni kuchaytiradi. 
Strategik innovatsion rejalashtirish bozor turidagi iqtisodiyot sharoitida korxonadagi 
rejalashtirishning umumiy tizimidagi tizimga bo’ladi. Korxonadagi strategik innovatsion 
rejalashtirishning ob’ekti innovatsion faoliyatdan iborat bo’ladi, uni ko’rib chiqa turib, 
quyidagilarni aytish mumkin: 
  Hozirgi sharoitlarda korxonadagi innovatsion faoliyat strategiyasi innovatsion 
strategiyalarni korxonani rivojlanishining asosiy maqsadlari va vazifalaridan kelib chiqqan 
holda, Resursli ta’minlash va xatar omilini hisobga olish, Tashqi muhitning holati va 
shaxsiy innovatsion imkoniyatlarni oldindan bashoratlash va mustaqil ishlab chiqishning 
ob’ektiv zaruriyati pishib yetilgan; 
  ehtimol bo’lgan katta foydani olish maqsadlarida yangi raqobatbardosh mahsulotni 
yaratish va uni texnika va  texnologiyalarning zamonaviy darajasida ishlab chiqarish 
sohasidagi ilmiy – texnik siyosatni ishlab chiqish va amalga oshirish innovatsion 
faoliyatning asosiy mazmuni bo’lib qolgan; 
  innovatsion strategiyani amalga oshirishda ITTKI ning strategik ahamiyati o’sadi, 
va shuning bilan bir vaqtda ularni amalga oshirishdagi xatar darajasi oshadi; 
  innovatsion faoliyat korxonadagi faoliyatning qolgan barcha turlari va hammadan 
avval, ishlab chiqarish va marketing bilan birgalikda amalga oshiriladi. 
 
                                                 
9
 “Теп 3: Управление инновациями: Стратегический подход: Гибкая корпоративные стратегии выживания и 
лидерства в новой экономике (на спирали)”. Котельников В.Ю. М.: Эксмо, 2007. 
72

---