Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
246 
1. Tog‘oldi qiya tekisligi. Bu maydon yotqiziqlari mayda chag‘ir toshlardan iborat. 
Yotqiziqlar prolyuvial. Dag‘al skeletli bo‘z qo‘ng‘ir tuproqlar tarqalgan. O‘zlashtirish 
jarayonida boshqa agrotexnik, meliorativ chora-tadbirlar qatori kalmotaj ham yaxshi natija 
beradi. Hozirgi kunda ko‘p qismi o‘zlashtirilgan, bu yeriar mashinalar, ya’ni suv 
tortgichlar yordamida sug‘oriladi.
2. Tosh va shag‘allar ustida hosil bo‘lgan, tog‘ etaklari qiya tekisliklarida tarqalgan, 
sug'oriladigan sur tusli qo‘ng‘ir tuproqlar. Toshlar 1—2 m chuqurlikda yotadi.
3. Oltiariqsoy, So‘x, Isfara daryolarining subaral deltalari.
Bu 3 ta rayonga bo‘linadi:
a) ayrim joylari kalmotajlangan, toshlardan iborat bo‘lib, nisbatan balandda 
joylashgan.
b) konus yoyilmalarining
8
o‘rta qismi bo‘lib, sug'oriladigan
c) botqoq-o‘tloqi, o‘tloqi-soz tuproqlar tarqalgan;
d) konuslarning chekkalari bo‘lib, sho'rlangan saz rejimdagi tuproqlar bilan band. 
Bu rayonning katta qismi o'zlashtirilgan, sho‘ri yuvilgan, lekin shamol eroziyasiga 
chalingan. 
4. So‘x, Isfara konus yoyilm alarining chekka qism lari sho'rxoklari bo‘lib, prolyuvial-
allyuvial yotqiziqlar ustida hosil bo‘lgan. Zovurlangandan so‘ng sho‘r yuvish ishlari orqali 
o'zlashtiriladi.
5. Allyuvial tekisliklardagi sho‘rxoklar qisman o'zlashtirilgan.
6. Konuslar orasi cho‘kmalaridagi sho‘rxoklar.
7. Qayir usti terrasalaridagi sug‘oriladigan o‘tloqi allyuvial, qisman sho‘rlangan 
tuproqlar.
8. Sho'ri yuvilgan sug‘oriladigan o‘tloqi allyuvial tuproqlar bo'lib, qayir usti 
terrasalarida joylashgan. 
9. Adirlar orasidagi, ortidagi qo‘riq och tusli, tipik bo‘z tuproqlar. 
10. Sug‘oriladigan och tusli va tipik bo‘z tuproqlar bo‘lib, toshlar, chag‘ir toshlar 
ustida hosil bo‘lgan. 
11. Lyossli jinslar ustida hosil bo'lgan sug‘oriladigan och tusli va tipik bo‘z tuproqlar. 
12. Marg‘ilonsoy, Quvasoy, Shohim ardonsoy konus yoyilmalarida hosil bo‘lgan 
sug'oriladigan o‘tloqi, botqoq-o‘tloqi tuproqlar. 
13. Sharqiy Farg‘ona konus yoyilmalaridagi sug'oriladigan o‘tloqi saz, botqoq-o‘tloqi 
tuproqlar, sho‘rlanmagan ayrim joylari quritishga muhtoj. 
14. Sug'oriladigan olloqi allyuvial va botqoq-o‘tloqi tuproqlar, sho'rlangan. 
15. Dehqonchilik uchun yaramaydigan qumliklar, qumlar, qum-barxanlar.