Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Geografik tarqalishi.
Ukraina, Belorus, Moldova, Boltiq bo'yi mamlakatlari, 
Rossiyaning Yevropa qismi va G'arbiy Sibirning o'rmon, o'rmon-cho'l hududlarida, 
Kavkazda, O'rta Osiyoda hamda Qozog'istonda uchraydi. 
Kimyoviy tarkibi. 
Mahsulot tarkibida oshlovchi moddalar, antrasen hosilalari 
(giperitsin va boshqalar), flavonoidlar (giperozid, rutin, kversitrin, kversetin va 
boshqalar), efir moyli, karotin, vitamin C va smola bo'ladi. 
Ishlatilishi. 
Burishtiruvchi, antiseptik va yara to'qimalarini tez bitiruvchi ta'sirga 
ega. Tibbiyotda me'da-ichak (kolit, ich ketishi), og'iz bo'shlig'i (gingivit va stomatit) 
kasalliklari hamda II va III darajali kuyishlarni davolashda, shuningdek, og'izni chayish 
uchun ishlatiladi. 
Damlama:
10 g maydalangan dalachoy o`tini 250 ml qaynoq suvda 30 minut 
damlanadi va suzib olib, 1 osh qoshiqdan 4-6 marotaba ovqatdan keyin ich ketishda, 
oshqozon yallig’lanishida, jigar va qovuq kasalliklarini davolashda ichiladi.
Damlamani ichish,bolalarni siyib qo`yish xolatlarida, qon to`xtatishda, gijja 
xaydashda tavsiya etiladi. Ayrim ma`lumotlarga ko`ra, damlama tinchlantiurvchi, og’rig’ 
qoldiruvchi, bosh og’rig’ida va bod kasalligida yaxshi natija beradi. 
Nastoyka:
20 g dalachoy o`tini maydalab, yarim litr aroqqa 15 kunga solib qo`yiladi. 
Suzib olingan dori shaklidan 30 tomchidan suv bilan ovqatdan keyin ichilsa, surunkali 
kolit va bosh og’riqlarini davolashda yaxshi natija beradi. 30 tomchi ajratmani 100 g suvga 
solinib aralashtirilsa, tomoq kasalliklarida chayish mumkin. 
С vitaminga qizil qon tuzi ishtirokida sifat reaksiya. 
Reaksiya askorbin kislotasini 
ishqoriy muhitda degidroaskorbin kislotasiga o`tishi hisobiga qizil qon tuzi K
3
[Fe(CN)
6
] 
(kaliy ferrotsianid)ning K
4
[Fe(CN)
6
] ga qaytarilishi va uning kislotali muh itda temir 
xloridi bilan berlin lazuri (ko`ki) hosil qilishiga asoslangan:
Berlin lazuri (ko’k cho’kma)