Наманган давлат университети табиий фанлар факультети

Abduqodir SHakuriy
jadidlar pedagogikasini Abduqodir SHakuriy siymosisiz 
tasavvur qilish qiyin. CHunki u o’z zamonasining yetuk olimi, maorif fidoyisi edi. 
SHakuriy Samarqandda yangi usulda birinchi maktabni tashkil qilgan kishidir. SHakuriy 
maktabida aniq dastur asosida dunyoviy fanlar ҳam o’qitilgan . 
Taniqli olim Jo’ra Yo’ldoshev o’zining «Ta’lim istiqloli yo’lida» nomli kitobida 
SHakuriy ishlari ҳaqida shunday fikr bildiradi «A.SHakuriy o’qish, o’qitish uslubidagi 
yangilikning aҳamiyati shundaki, birinchidan u o’sha davrda mavjud bo’lgan eski o’qitish 
usullarini qo’llamaydi. Ikkinchidan maktabda kichik yoshdagi o’g’il va qiz bolalarni birga 
o’qitish uslubini joriy qildi. Uchinchidan, bolalarni ona tilisida o’qitishga qathiy rioya 
qildi, chet tillarni o’rganishga dahvat etdi. To’rtinchidan, yangi usul maktablari uchun juda 
sodda, tushunarli tilda darsliklar tuzib, ularni nashr etdi. Beshinchidan o’z maktablariga 
meҳnat va musiqa darsliklarini kiritdi. U o’z o’quvchilariga qishloq xo’jaligi va 
bog’dorchilikka oid ishlar bilan tanishtirdi. Bu mashg’ulotlar uchun maktab dasturidan 
aloҳida soatlar ajratdi». Bu so’zlar SHakuriyning pedagogik faoliyatiga berilgan eng qisqa, 
ayni paytda batafsil tahrifdir. 
Jadidlarning tahlim-tarbiya ҳaqidagi qarashlari va ҳarakatlar natijasida. ¡rta Osiyoda 
jumladan ¡zbekistonda dunyoviy ilmlar tabiat fanlari, fan texnikaga, tabobatga oid ilmlarni 
rivojlanishiga turtki bo’ldi. Jadidlarning tahlim-tarbiya to’g’risidagi qarashlari shu bilan 
xarakterliki, ular ajdodlarimizning bu boradagi qimmatli fikrlari ilg’or, zamonaviy 
qarashlar bilan uyg’unlashtirdilar. SHu bois ularning pedagogik qarashlari ijtimoiy 
zaminga asoslangani bilan ҳanuzgacha o’z aҳamiyatini saqlab kelmoqda. 
Bilimlarni tekshirish uchun savollar: 
1.
Jadidchilik xarakatini vujudga kelish sababi nimada edi? 
2.
Jadidchilik dastlab qaerda vujudga keldi va asoschisi kim? 
3.
Jadidchilar ҳarakatining asosiy maqsadi nimadan iborat? 
4.
Jadidchilarning tahlim va tarbiya ҳaqida qanday qarashlari mavjud? 
5.
Yangi usul maktablarini ochilishida qaysi olimlar ko’p ishlar qildilar? 
6.
Munavvar Qorining tahlim va tarbiya ҳaqidagi qarashlari nimadan iborat? 
7.
Bexbudiy, SHakuriy, Fitrat, Avloniyning jadidchilik ҳarakatidagi rolini tushuntirib 
bering? 

---