Наманган давлат университети Наманган муҳандислик-қурилиш институти

Polity IV³⁷¹ ёндашуви бўйича сиёсий тартиблар
(ўзгариб турадиган {\displaystyle \mathrm {POLITY2} }POLITY2) ³⁷²

Тартиб,  Polity IV терминологиясига мувофиқ		Қуйи чегара	Юқори чегара	2013 йил бўйича келтирилган мисол
Автократия		-10	-6	Узбекистан (-9)
Анократия	Ёпиқ анократия	-5	0	Судан (-3)
	Очиқ анократия	1	5	Эквадор (5)
Демократия	Демократия	6	9	Индия (9)
	Тўлақонли демократия	10		США (10)

Ҳокимият органларининг ривожланиш тенденциялари, 1991-2013: Ўзбекистон (Authority Trends, 1991-2013: Uzbekistan) ³⁷³

5-илова
Иқтисодиёти ўта қийин ривожланаётган давлатлардаги

ижтимоий-иқтисодий муҳит³⁷⁴

№	Мамлакат	Шаклланган ижтимоий-иқтисодий муҳит
1	2	3
1	Афғонистон	Бу мамлакатда 40 йилдан бери фуқаролар уруши давом этиб келади. Маҳаллий аҳоли “тинчлик” нималигини унутишган. Гиёҳванд моддалар савдоси кенг ривожланган. Айниқса америкаликларнинг бу ўлкага кириб келишлари туфайли қора дорининг етиштирилиши 40 мартагача кўпайган. Бугунги кунда дунёдаги героиннинг 90% ва умуман гиёҳванд моддаларнинг 93% айнан шу ўлкада етиштирилади. Наркобизнес ўта ривожланган. Ушбу ҳолатдан бошқа мамлакатлар ҳам азият чекмоқда. Афғонларнинг 1/3 гиёҳванд ҳисобланади.
2	Сомали	Бу давлат иқтисодиёти 10 йилдан бери давом этаётган фуқаролар уруши туфайли вайрон бўлган. Сепаратизм руҳидаги муҳит мамлакат миқёсида турли гуруҳбозликларни келтириб чиқарди. Натижада мамлакатда турли гуруҳларга хос қуролланган кишиларнинг ҳукмронлиги мавжуд. Сомалида инсоннинг кичик жиноятлари учун тош бўрон қилиб ўлдиришлари хеч гап эмас. Ўлкада фақат бандитлар эмас, балки оддий одамлар ҳам қурол билан юришади. Уруғ-аймоқчилик ўртасида ҳам зиддиятлар кучли. Болалар учун энг яхши совға калашников автомати ҳисобланади. Мамлакатда 12 млн. аҳоли очлик азоби билан яшайди. Туризм тармоғи умуман мавжуд эмас.
3	Конго	Бу мамлакатда фойдали қазилмалар жуда кўп, айниқса дунёдаги колтан (колумбит-танталит) конлари захирасининг тенг ярми Конгода жойлашган. Бу конларда турли қимматбаҳо металлар ҳам мавжуд. Бу каби металларнинг 1 грамми 500 АҚШ$га тенг. Таққослаш учун маълумот: олтиннинг 1 граммини Европада 40 АҚШ$ эвазига сотиб олиш мумкин. Колтан жуда камёб материал бўлиб, у бўлмаса, бирорта мобил телефон ҳам, смартфон ҳам ишламайди. Аммо бу конлар бир неча қуролланган кучлар назорати остида бўлиб, маҳаллий аҳолига бундан заррача фойда йўқ. Қуролли гуруҳларнинг ўзаро урушлари туфайли аҳоли турғун жабр кўриб яшайди.
4	Сьерра-Леоне	Бу мамлакат майдони Тошкент, Самарқанд ва Бухоро вилоятларини қўшганда 640 кв.км.га каттароқ бўлиб, аҳолисининг тақдири жуда аянчли. Бундан ярим аср аввал бу ўлкада олмос рудалари топилган бўлиб, фуқаролар урушининг авж олишига сабаб бўлди. Мамлакатда боксит, темир, олтин ва рутил конлари ҳам мавжуд. Одатда душман томон ўз рақибларини ўлдирмай уларни қўл-оёқларини узиб, кўзларини ўйиб олишади. Кейинги пайтларда мамлакатда яшаш янада оғирлашган. Тиббий ёрдам умуман йўқ. Одамлар орасида ОИТС ва бошқа эпидемик касалликлар кенг тарқалган. Бу ўлкада ҳар бешинчи бола 5 ёшгача яшамай вафот этади. Сьерра-Леоне муҳим минерал, қишлоқ хўжалиги ва балиқ овлаш манбаларига эга, аммо дунёдаги энг қашшоқ мамлакатларидан бири бўлиб қолмоқда.

5-илова давоми