|
Ўзбекистонда 2014—2019 йилларда «Doing business» тадқиқотларида келтирилган кўрсаткичлар бўйича амалга оширилган ислоҳотлар280
|
Кўрсаткичлар
|
2014 й.
|
2015 й.
|
2016 й.
|
2017 й.
|
2018 й.
|
2019 й.
|
2020 й.
|
Ислоҳотлар
умумий
сони
|
1
|
Корхоналарни рўйхатдан ўтказиш
|
*
|
|
*
|
|
*
|
|
*
|
4
|
2
|
Қурилиш учун рухсат олиш
|
|
|
|
|
*
|
|
*
|
2
|
3
|
Электр тармоқларига уланиш
|
|
|
|
|
*
|
|
|
1
|
4
|
Мулкни рўйхатга олиш
|
*
|
|
*
|
*
|
|
|
|
3
|
5
|
Кредит олиш
|
*
|
|
*
|
|
|
|
|
2
|
6
|
Миноритар инвесторларни ҳимоялаш
|
|
*
|
|
*
|
*
|
*
|
*
|
5
|
7
|
Солиққа тортиш
|
*
|
|
|
*
|
*
|
*
|
|
4
|
8
|
Халқаро савдо
|
*
|
*
|
|
|
|
*
|
*
|
4
|
9
|
Шартномаларнинг бажарилишини таъминлаш
|
*
|
|
|
|
|
|
*
|
2
|
10
|
Тўловга лаёқатсизликни бартараф этиш
|
|
|
|
|
|
|
|
—
|
Ўзбекистон 2014—2019 йиллар оралигида «Doing Business» гуруҳи томонидан белгиланган кўрсаткичлар бўйича олдинги ўринларга эришиш мақсадида алоҳида чора-тадбирларни амалга оширди. Бу борада асосий эътибор миноритар инвесторларни ҳимоялаш (5 марта соддалаштирилди), солиқ тизимини (4 марта соддалаштирилди) такомиллаштиришга қаратилди. Шунингдек, корхоналарни рўйхатдан ўтказиш (4 марта), мулкни рўйхатга олиш (3 марта), халқаро савдо (3 марта) кўрсаткичлари бўйича ҳам соддалаштириш чоралари кўрилди. Кредиш олиш бўйича, қурилишга рухсат олиш ва шартномаларнинг бажарилишини таъминлаш соҳаларида 2 мартадан соддалаштириш чоралари кўрилди. Аммо электр тармоқларига уланишда 1 марта соддалаштириш чоралари кўрилди холос. Тўловга лаёқатсизликни бартараф этиш бўйича эса бирор марта соддалаштириш чоралари амалга оширилмади (3.4-жадвал). Мазкур ҳолатни ўрганиш мақсадида муаллиф томонидан тадбиркорлар ўртасида сўровномалар ўтказиш орқали таҳлиллар олиб борилди ва хулосалар берилди.
Кўриниб турибдики, мамлакатимизда ишбилармонлик муҳитини қулайлаштириш мақсадида «Doing Business» гуруҳи томонидан белгиланган кўрсаткичлар бўйича бир қатор ислоҳотлар амалга оширилиб, миллий тадбиркорларимизнинг фаол ҳаракатланиши учун шарт-шароитлар кенгайтирилди. Нафақат миллий тадбиркорларимиз, балки хорижий давлатлардан инвестицияларни олиб кирувчи тадбиркорлар учун ҳам кенг қулайликлар яратилди. Бир қатор маҳаллий бошқарув идоралари томонидан ташкил этилган иқтисодий форумлар хорижий ҳамкорлар билан иқтисодий алоқалар ўрнатишга катта имконият яратди. Хусусан, Наманган шаҳрида (2019 йил 7—8 июнь) бўлиб ўтган «Doing business with Namangan» халқаро инвестиция форуми натижасида жами қиймати 320 млн. АҚШ долларига тенг 39 та ҳужжат имзоланди. Ҳиндистон (50 млн. АҚШ дол.), Хитой (40 млн. АҚШ дол.), Россия (30 млн. АҚШ дол.) давлатларининг281 бир қатор корхоналари билан ўзаро ҳамкорлик алоқалари ўрнатилди.
Сўнгги ўн беш йил ичида жаҳон иқтисодиётида, айниқса сўнгги жаҳон молиявий-иқтисодий инқирознинг салбий таъсирини бартараф этиш шароитида, иқтисодиётни тартибга солишда давлатнинг роли ва иқтисодий ривожланишнинг юқори суръатларини таъминлашда кичик бизнеснинг функциялари тўғрисидаги кўплаб назарий қарашлар тубдан ўзгариб бормоқда. Хусусан, кичик бизнес ва тадбиркорликни ривожлантиришга бўлган эътибор нафақат бир мамлакат миқёсида, балки халқаро алоқаларни ташкиллаштиришда энг муҳим омил сифатида намоён бўлмоқда.
Шундай экан, ишбилармонлик муҳитини тобора ривожлантириш, уни таҳлил этиш ва ўрганиш, мазкур муҳит кўламини кенгайтиришга бўлган саъй-ҳаракатларда ҳукумат раҳбарларидан тортиб, тадбиркорларгача бўлган омма иштирок этмоқда. Шу мақсадда ижтимоий сўровнома натижаларига кўра «ишбилармонлик муҳити» тушунчасининг изоҳларини келтириб ўтиш муҳимдир. Сабаби «ишбилармонлик муҳити» тушунчасининг назарий жиҳатини ўрганиш билан бир қаторда, амалиётда ушбу тушунчани тадбиркорлар қайси даражада ўзлаштирганлиги ҳам муаллиф томонидан ўтказилган ижтимоий сўровномалар асосида текшириб кўрилди282.
Мақсадимиз «ишбилармонлик муҳити» тушунчасининг назарий жиҳатини амалий жиҳатдан далиллаб, илмий изланишларимиз асосида тадбиркорлар томонидан ушбу муҳит мазмунини тушунишга аниқроқ жавоб олиш бўлди. Лекин аксарият респондентлар «ишбилармонлик муҳити» тушунчасига аниқ таъриф келтира олмаган бўлсалар-да, уларнинг атиги 13,6 фоизида ишбилармонлик муҳитини яхшироқ тушунишлари аниқланди. Шунингдек, 24,7 фоиз респондентларнинг «тадбиркорларга шароитлар яратилган муҳит» (34 та), «тадбиркорлар ишлайдиган муҳит» (32 та), «тадбиркорлик фаолиятида қонуний муносабатларни ўрнатиш» (31), «эркин савдолашиш муҳити» (29 та) ва бошқа шу каби жавобларини мантиқан тўғри деб ҳисоблаш мумкин. Агар респондентларнинг аниқроқ изоҳларини (13,6%) мантиқан тўғри жавоблари (24,7%) билан биргаликда эътироф этадиган бўлсак, бу кўрсаткич 38,3 фоизни ташкил этади. Айнан шу респондентлар ишбилармонлик муҳитини яхши тушуниб, бундай муҳитда максимал фойдага эришиш имконияти борлигини хис этадилар.
Ишбилармонлик муҳитини изоҳлашда 22,5 фоиз респондентлар ўз жавобларида айнан тўғри изоҳлар келтира олмаган бўлсалар-да, уларнинг берган жавобларини мазмунидан 50/50 тарзида ҳисобга олишимиз мумкин. Чунки бу каби респондентларнинг жавобларида ишбилармонлик муҳитини акс эттирувчи мантиқий ёндашувлар учрайди (3.5-жадвал).
3.5-жадвал
Do'stlaringiz bilan baham: |
