Namangan davlat universiteti madaniyatshunoslik

Tashviqot
(agitatsiya) tushunchasi ham lotincha so`z bo`lib, keng xalq ommasiga siyosiy 
ta`sir ko`rsatishni bildiradi. Tashviqot deganda keng xalq ommasiga siyosiy ta`sir ko`rsatish 
orqali safarbar etish maqsadida axoli o`rtasida og`zaki yoki yozma ravishda olib boriladigan 
ommaviy, siyosiy ish, faoliyat tushuniladi. Qisqasi, tashviqot deganda, biz ommani xayojonga 
solish uni o`z orqamizdan ergashtirish uchun ularning hissiyotiga ta’sir etsh san`atini 
tushunamiz.
Keng ma`noda olganda, targ`ibot tushunchasi faoliyatning aloxida turini anglatadiki, 
ma`lum qarashlar, tasavvurlar va emotsional xolatlarni vujudga keltirib, ular orqali kishilarning 
xulq atvoriga ta`sir etish maqadida bilimlar g`oyalar, badiy boyliklar va boshqa xil axborotlarni 
etkazish hisoblanadi. Fan, mafkura, san`atdan farqli o`laroq, targ`ibotning asosiy vazifasi yangi 
ma`naviy boyliklarni yaratishdan iborat bo`lmasdan, balki ularni yoyish, joriy etishdan iboratdir. 
Fan soxasida, olamni badiy o`zgartirishda kashf qilingan jamiki narsalar targ`ibotchi-
tashviqotchi tomonidan idrok qilinadi, targ`ibot yordamida konkret shaxs bilan bog`liq yangi 
ma`lumotlar tarqatiladi. Targ`ibotning maqsadi faqat ma`naviy-ma`rifiy, madaniy, ijtimoiy-
siyosiy, g`oyaviy-tarbiyaviy jarayon bilan bog`liq ma`lumotlarni shunchaki kishilar ongiga 
etkazishdangina iborat bo`lmasdan, balki ularni konkret vaziyatni, auditoriya xususiyatlarini, bu 
ish kechayotgan sharoitni xisobga olgan xolda ijodiy tarzda qayta ishlashni ham nazarda tutiladi. 
Biroq, targ`ibotchining ishi bilan tashviqotchining vazifasi bir biridan farq qiladi. 
Targ`ibotchining vazifasi ommaga ko`proq g`oyalarni tarqatish va ommaviylashtirishdan iborat 
bo`lib, shu qadar ko`p g`oyalar berishi kerakki, bu g`oyalar nisbatan unchalik ko`p bo`lmagan 
kishilar tomonidan o`zlashtirilib olinadi. Tashviqotchining zimmasidagi vazifa esa, ma`naviy-
ma`rifiy, madaniy, ijtimoiy-siyosiy, g`oyaviy-tarbiyaviy jarayon bilan bog`liq masalalar xaqida 
gapirganda tinglovchilarning har-biriga alohida ta`sit etish. Tinglovchilarning hammasiga, har 
biriga ma`lum bo`lgan eng muhum misollarni tanlab olishga bitta g`oyani singdirish uchun bor 
kuchini sarflashdan va masaladagi qarama-qarshilikni to`la tushuntirish ishini tashviqot qilishdan 
iborat. 

---

8 
Targ`ibot ishlari ko`pincha bosma matbuot, OAV orqali tashviqot ishlari esa og`zaki olib 
boriladi. Jonli so`z ya`ni og`zaki tashviqotni asosiy maqsadi — konkret, yorqin, oddiy va 
tushunarli misollar asosida kishilarning davlat siyosatining to`g`riligiga ishontirishdan, 
vakiligimizdagi faktlar va xodisalarning ijtimoiy shakllantirish masalasigi aloxida e`tibor berib 
kelinmoqda. Ma`lumki targ`ibot va tashviqotning xarakteri, mazmuni, metodlari, maqsad va 
vazifalarini belgilashda xal qiluvchi rol o`ynaydi. SHu bois ham targ`ibot-tashviqot ishlarining 
zamon talabiga, ruxiga mos, yangi bosqichga ko`tarishda yangicha noan`anaviy metodlardan 
foydalanish maqsad va vazifalarini aniq belgilab olishda muhim ahamiyat kasb etadi. 
Bugungi kunda respublikada asosan ma`naviyat va ma`rifat kengashi ma`naviy-ma`rifiy 
tarbiya, targ`ibot-tashviqot ishlari bilan shug`ullanuvchi tashkilotlarning asosiysi hisoblanadi. 
Shunigdek, madaniyat muassasalari, muzeylar, madaniyat va istiroxat bog`lari, madaniyat 
markazlari targ`ibot-tashviqot ishlarida muhim o`rin egallaydi. Bugungi globallashuv jarayonlari 
mamlakatimiz ijtimoiy-siyosiy hayotida, yosh avlod ongiga Ona vatanga cheksiz sadoqat, mexr-
muxabbat, ozod va obod vatan barpo etishdek ulug` g`oya, maqsadga e`tiqod ruxini singdirish 
dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. 
Madaniyat markazlari, kutubxonalar, muzeylar va boshqa madaniyat markazlari o`ziga 
xos shakl, usullarda milliy umumbashariy g`oyalarni, davlat siyosatini targ`ib qiladilar. Milliy 
qadriyatlarimiz va ulug` mutafakkirlarimiz merosidan butun xalqimiz, jumladan yoshlarimizning 
baxramand bo`lishiga xar bir fuqaroda o`z xaq-huquqini, o`z taqdirini o`zi belgilay olishiga, 
mamlakatda kechayotgan yangilanishlar, ijtimoiy-siyosiy, huquqiy, iqtisodiy islohotlarni faol 
ishitrokchisi va kurashchisiga aylanishiga ko`maklashadi. Ma`naviyat va madaniyat 
muassasalaridagi targ`ibot-tashviqot ishlari bir qator ijtimoiy ahamiyatga ega vazifalarni 
bajaradi, ya`ni ommaga siyosiy bilimlar berish, ijtimoiy-madaniy faoliyatni tashkil etish hamda 
shular asosida jamoatchilik fikrini hosil qiladi. Ayni paytda shaxsga ta`sir etish nuqtai nazaridan 
targ`ibot-tashviqot ishlarining o`ziga xos vazifasi shundan iboratki har bir kishi bu ishda o`zini 
faqat tomoshabin yoki faol kuzatuvchi sifatida emas, balki ro`y berayotgan xodisalarning faol 
qatnashchisi, o`z qarashlarini isbot etuvchi shaxs sifatida namoyon qilishi mumkin. SHu bilan 
birga, targ`ibot-tashviqot ishlari insonga o`zining faol hayotiy nuqtaiy-nazarini vujudga 
keltirishga yordam beradi va shaxsning ijtimoiy jixatdan o`z-o`zini namoyon qilish vositasiga 
aylanadi. SHunday qilib targ`ibot-tashviqot ishilarining ommaviyligi milliy g`oya, milliy 
mafkurani shakllantirilayotgan jamiyatmiz uchun muhim bo`lib, bu jamiyatning har bir a`zosiga 
tarbiyaviy ta`sir ko`rsatishni o`z oldiga maqsad qilib qo`yadi.