Namangan davlat universiteti filologiya fakulteti lingvistika

3-bob. “Gamlet”ning o`zbekcha tarjimalarida badiiy tasvir vositalari………54
3.1. Metaforalarning lisoniy tahlili……………………………………………..54
3.2. O`xshatishlarning lisoniy tahlili…………………………………………...59
3.3. Sifatlashlarning lisoniy tahlili……………………………………………..67
Umumiy xulosalar…………………………………………………………….71
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati…………………………………………74

3

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. Bugungi kunda mamlakatimizda kitobxonlik madaniyatini rivojlantirish, badiiy adabiyot durdonalarini va, umuman, har qanday sohadagi adabiyotlarni nashr etish va kitobxonlarga, ilm ahliga etkazish masalasiga katta e`tibor qaratilmoqda. Chunki shaxsan prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan kitobxonlik masalasi kun tartibiga qo`yildi, bu borada joriy yilning 12-yanvarida “Kitob mahsulotlarini chop etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ`ibot qilish to`g`risida komissiya tuzish to`g`risida” farmoyish e`lon qilindi. Demak, ma`naviyatga, badiiy adabiyotga bo`lgan e`tibor yanada kuchaydi. Nafaqat o`zbek adabiyoti, balki jahon adabiyoti namoyandalari ijodiga, asarlariga bo`lgan e`tibor yanada oshdi.
Jahon adabiyotining eng mashhur namoyandalaridan biri – asarlari bir necha marotabalab o`zbek tiliga o`girilgan buyuk so`z san`atkori Vilyam Shekspirdir. Vilyam Shekspir asarlari dunyoning juda ko`p tillariga tarjima qilingan. Uning asarlaridan “Hamlet” arman tiliga 8 marta, “Otello” 7 marta, “Makbet” 6 marta, “Romeo va Juletta” 5 marta, “Qirol Lir” 4 marta o`girilgan.
Vilyam Shekspir asarlari 400 yil oldin yozilganligiga qaramay, hayotiyligi,
umuminsoniy qadriyatlar tarannum etilganligi, insoniyatni hamon qiynab kelayotgan xiyonat, razillik, ikkiyuzlamachilik, vijdonsizlik, adolatsizlik kabi illatlarning fosh etilishi kabi motivlar buyuk dramaturgning asarlari o`lmasligini belgilaydi.
Shekspir asarlari tarjimalarining qiyosiy tahlili borasida tarjimashunoslikka oid tadqiqotlarda bir qator fikrlar bildirilgan. Biroq “Hamlet” asarining o`zbek tilidagi tarjimalari o`ziga xos til xususiyatlariga ham ega. Shekspirning san`atkorona so`z qo`llash mahorati orqali uning asarlari o`lmas san`at asarlari sifatida yashab kelmoqda. Ayniqsa, “Hamlet” targediyasi personajlar nutqining o`ziga xosligi, tasvirning o`tkirligi, syujetning keskinlashib borishi bilan alohida ajralib turadi. Shu
4

nuqtayi nazardan kelib chiqqan holda, dissertatsiyaning mavzusi ham dolzarb masalalardan biri hisoblanadi.