Namangan davlat univеrsitеti boshlang‟ich ta'lim mеtodikasi kafеdrasi

grammatik 
ma‟no 
grammatical 
meaning 
grammaticheskoe 
znachenie 
so`zning  ma‘lum turkumga  mansubligini 
ko`rsatuvchi,  so`zning  ma‘lum  bir 
grammatik shaklini ifodalaydigan ma‘no   
kategorial 
grammatik 
ma‟no 
categorical 
grammatical 
meaning 
kategorial‘noe 
grammaticheskoe 
znachenie 
ma‘lum  bir  so`z  turkumi  uchun  umumiy 
bo`lgan ma‘no 
Suppletivizm 
suppletion 
Suppletivizm 
Bu  -  o`zaro  bog`langan,  ma‘lum    bir 
tizimni 
tashkil 
qilgan 
grammatik 
ma‘nolarni  ifodalash  uchun  alohida-
alohida so`zdan foydalanish usuli. 

---

188 
 
grammatik shakl 
grammatical 
form 
grammaticheskay
a forma 
So`zning 
biror 
grammatik 
ma‘no 
ifodalaydigan ko`rinishi 
Sintetik shakl 
synthetic 
form 
sinteticheskaya 
forma 
shakl  yasovchi  affikslar  vositasida  hosil 
bo`ladigan shakl 
Analitik shakl 
analytical form  analiticheskaya 
forma 
yordamchi 
so`zlar 
orqali 
yuzaga 
keladigan shakl 
Paradigma 
paradigm 
Paradigma 
So`zning grammatik shakllari tizimi 
Ot 
noun 
imya 
sushestvitel‘noe 
Predmetning  nomini  (keng  ma‘noda) 
bildiruvchi mustaqil so`z turkumi 
atoqli otlar 
proper noun 
sobstvennoe 
sushestvitel‘noe 
Bir 
xildagi 
predmet 
(shaxs) 
yoki 
hodisalardagi 
birinchi 
ayirib 
ko`rsatadigan otlar 
turdosh ot 
common noun 
naritsatel‘noe 
sushestvitel‘noe  
Bir 
turdagi 
predmet, 
hodisalarning 
umumlashtiruvchi nomi  
konkret ot 
concrete nouns  konkretnoe 
sushestvitel‘noe 
Bevosita predmet anglatadigan otlar 
mavhum ot 
abstract nouns 
abstraktnoe 
sushestvitel‘noe 
Mavhum  tushunchani,  belgini  predmet 
sifatida ifodalaydigan otlar  
yakka ot 
individually  
nouns 
edinichnie 
sushestvitel‘noe 
Birlik 
shaklda 
kelib 
bir 
turdagi 
predmetlardan bittasini ifodalaydigan ot  
jamlovchi ot 
collective 
nouns 
sobiratel‘noe 
sushestvitel‘noe 
Birlik  shaklda  kelsa  ham,  lekin  bir 
turdagi  predmetlarning  jamini,  to`dasini 
ifodalaydigan ot 
Son kategoriyasi 
thigh category 
kategoriya chisla 
birlik  va  koplik  ma‘nolari  va  ularni 
ifodalovchi shakllari yig`indisi 
Mantiqiy son 
logical thigh 
logicheskoe 
chislitel‘noe 
mantiq  nuqtai  nazaridan  aniqlanadigan 
son 
birlik shakli 
unity form 
edinichnaya 
forma  
yakka tushunchani ifodalaydigan shakl 
Otlarning 
nokategorial 
shakllari 
uncategorical 
form 
nekategorial‘naya 
forma 
imyon 
sushestvitel‘nix 
biron-bir 
kategoriyaga 
mansub 
bo`lmagan shakllar 
nol ko`rsatkich 
zero marker 
nulevoy ukazatel‘  grammatik ko`rsatkichsiz shakl 
hurmat shakli 
respect form 
uvajitel‘naya 
forma 
hurmat ma‘nosini ifodalaydigan shakl 
qarashlilik shakli  under form 
forma 
otnositel‘nosti 
qarashlilik ma‘nosini ifodalaydigan shakl 
chegara shakli 
border form 
pogranichnaya 
forma 
chegara ma‘nosini ifodalaydigan shakl 
o`xshatish shakli 
likening form 
upodobitel‘naya 
forma 
o`xshatish ma‘nosini ifodalaydigan shakl 
 
 
 
 
 
Morfologik usul 
morphological 
means 
morfologicheskiy 
sposob 
qo`shimchalar  yordamida  ot  yasalish 
usuli 
Sintaktik usul 
syntax means 
sintaksicheskiy 
sposob 
so`zlarni  qo`shish  va  juftlash  yordamida 
ot yasalish usuli 
Abbreviatsiya 
abbreviation 
Abbreviatura 
so`zlarni  turli  shakllarda  qisqartirish 

---

189 
 
usuli 
means 
yordamida ot yasalishi 
modal shakl 
modal form 
modal‘naya 
forma 
otlarning 
lug`aviy 
ma‘nolarin 
o`zgashakllarini  
semantik usul 
semantic 
means 
semanticheskiy 
sposob 
ma‘no taraqqiyoti natijasida ot yasalishi 
Sodda ot 
simple 
prostoe  
sushestvitel‘noe 
bitta asosdan iborat otlar 
Qo`shma ot 
complex noun 
slojnoe 
sushestvitel‘noe 
kamida  ikkita  asosning  qo`shilishidan 
yasalgan ot 
Juft ot 
pair noun 
parnie 
sushestvitel‘noe 
ikkita  har  xil  asosning  juftlanishidan 
hosil bo`lgan ot 
Qisqartma otlar 
abbreviated  
nouns 
sokrashennie 
sushestvitel‘nie 
turyasalgan otli shaklda qisqartirib 
Takroriy otlar 
repeated nouns  povtornie 
sushestvitel‘nie 
bir  asosning  takrorlanishishidan  hosil  bo 
lgan ot 
Atamaning 
o`zbek 
tilida 
nomlanishi 
Atamaning 
ingliz 
tilida 
nomlanishi 
Atamaning 
rus 
tilida nomlanishi 
Atamaning izohi 
Morfologik usul 
morphological 
means 
morfologicheskiy 
sposob 
qo`shimchalar  yordamida  ot  yasalish 
usuli 
Sintaktik usul 
syntax means 
sintaksicheskiy 
sposob 
so`zlarni  qo`shish  va  juftlash  yordamida 
ot yasalish usuli 
Abbreviatsiya 
usuli 
abbreviation 
means 
Abbreviatura 
so`zlarni  turli  shakllarda  qisqartirish 
yordamida ot yasalishi 

---

190 
 
modal shakl 
modal form 
modal‘naya 
forma 
otlarning 
lug`aviy 
ma‘nolarin 
o`zgashakllarini  
semantik usul 
semantic 
means 
semanticheskiy 
sposob 
ma‘no taraqqiyoti natijasida ot yasalishi 
Sodda ot 
simple 
prostoe  
sushestvitel‘noe 
bitta asosdan iborat otlar 
Qo`shma ot 
complex noun 
slojnoe 
sushestvitel‘noe 
kamida  ikkita  asosning  qo`shilishidan 
yasalgan ot 
Juft ot 
pair noun 
parnie 
sushestvitel‘noe 
ikkita  har  xil  asosning  juftlanishidan 
hosil bo`lgan ot 
Qisqartma otlar 
abbreviated  
nouns 
sokrashennie 
sushestvitel‘nie 
turyasalgan otli shaklda qisqartirib 
Takroriy otlar 
repeated nouns  povtornie 
sushestvitel‘nie 
bir  asosning  takrorlanishishidan  hosil  bo 
lgan ot 
Sifat 
adjective 
imya 
prilagatel‘noe  
Predmetning doimiy, o`zgarmas belgisini 
ifodalaydigan so`zlar  
asliy sifat 
qualitative 
adjective 
kachestvennoe 
prilagatel‘noe 
 
Predmetning  doimiy  belgisini 
bildiradigan 
belgini 
bevosita 
ifodalaydigan sifatlar  
nisbiy sifat 
comparative 
adjective 
otnositel‘noe 
prilagatel‘noe  
Belgini  bavosita,  ya‘ni  biror  narsa  va 
hodisaga  nisbat  berish,  o`xshatish  orqali 
ifodalaydigan sifatlar  
Daraja 
degree 
stepeni 
sravneniya 
sifat ifodalagan belgining ko`p-kamligini 
ifodalash 
oddiy daraja   
normal degree 
polojitel‘naya 
stepen‘ 
Predmetning  belgisi  boshqa  predmetdagi 
xuddi  shunday  belgiga  qiyos  qilinmag 
daraja   
qiyosiy daraja   
comparative 
degree 
sravnitel‘naya 
stepen‘ 
Predmet  belgisining  boshqa  predmetdagi 
xudi  shunday  belgidan  ortiq  yoki  kam 
ekanligining ifodalaydigan daraja 
orttirma daraja 
superlative 
form   
prevosxodnaya 
stepen‘ 
Predmetdagi 
belgining 
boshqa 
predmetdagi  shunday  belgiga  nisbatan 
eng  ko`p,  oliy  darajada  ekanligini 
ifodalash  
Otlashuv 
substantive 
Substantivatsiya 
otning so`rog`iga javob bo`lish,  otga xos 
qo`shimchalarni  olish  va  otga  xos 
sintaktik vazifani bajarish 
yasama sifat 
derived 
adjective 
proizvodnoe 
prilagatel‘noe 
biron-bir  yasalish  usuli  bilan  yasalgan 
sifat 
qo`shma sifat 
joint adjective 
slojnoe 
prilagatel‘noe 
kamida ikkita asos bo`lgan siafatlar 
birikmali sifat 
compound 
adjective 
sostavnoe 
prilagatelnoe 
 tarkibi ikki va undan ortiq so`zdan iborat 
bo`ladi  va  ular  orasidagi  munosabatlar 
aniq sezilib turgan bo`ladi 
juft sifatlar 
pair adjective 
parnie 
prilagatel‘nie 
ikkita  asosning  juftlashishidan  yasalgan 
sifatlar 
takroriy sifatlar 
iterative 
povtornie 
ikki  so`zning  takrorlanishidan  yasalgan 

---

191 
 
adjective 
prilagatel‘nie 
sifatlar 
Ozaytirma sifat 
diminish 
adjective 
umen‘shennoe 
prilagatel‘noe 
o`zakdan 
anglashilgan 
belgining 
me‘yoridan ozligini bildiradigan sifat 
Kuchaytirma 
sifatlar 
intencive 
adjective 
usilitel‘noe 
prilagatel‘noe 
o`zakdan 
anglashilgan 
belgining 
ortiqligini bildiradigan sifatlar 
Sodda sifatlar  
simple 
adjective 
prostie 
prilagatel‘nie 
bir o`zakdan iborat bo`ladigan sifat 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

192 
 
 
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM 
VAZIRLIGI 
 
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI 
 
PEDAGOGIKA FAKULTETI 
 
                 “Tasdiqlayman” 
Boshlang`ich ta`lim metodikasi 
   kafedrasi mudiri T.Abdullayev 
    _________―___‖_____ 2017-yil 
 
 
BOSHLANG`ICH TA`LIM METODIKASI KAFEDRASI 
 
“Hozirgi o‟zbek tili”fanidan 
(5111700- bakalavr yo`nalishi  talabalari uchun) 
 
 
 
NAMUNAVIY DASTUR 
 
 
 
 
 
 
 
Namangan 
 
 
 
 
 
 

---

193