Namangan davlat univеrsitеti boshlang‟ich ta'lim mеtodikasi kafеdrasi

     3.  Ko„rsatish  olmoshlari  narsa-buyumni,  kimsani  ko‗rsatish  uchun  ishlatiladigan 
olmoshlar: u, bu, shu, o„sha, ana, mana, ana u yoki anovi, mana bu yoki manavi, ushbu 
(ko‗tarinki, tantanali ma‘no ifodalaydi). Ko‗rsatish olmoshlari oldingi gap, gap ichidagi 
ma‘lum  bir  so‗z  yoki  so‗z  birikmasi  o‗rnida  qo‗llanadi  va  ularga  ishora  qiladi  yoxud 
biror-bir  so‗zni  aniqlab  keladi.  So‗z  ma‘nosini  aniqlab  keluvchi  bunday  olmoshlar 
aniqlanayotgan so‗zdan oldin keladi: o„sha odam. 
     Kishilik  olmoshi  u    bilan  ko‗rsatish  olmoshi  u  ni  gapdagi  ma‘nosiga  qarab  farqlash 
mumkin. Bunda u  kishilik olmoshi kim?  so‗rog‗iga (U keldi), ko‗rsatish olmoshi u esa 
qaysi?  so‗rog‗iga  javob  bo‗ladi  (U  kishi  keldi).  U,  bu,  shu,  o„sha  olmoshlari  jo‗nalish, 
o‗rin-payt,  chiqish  kelishiklarida  turlanganda  yoki  ularga  -day,  -dek,  -aqa,    -cha 
qo‗shimchalari qo‗shilganda, qo‗shimcha oldidan bir n  tovushi orttiriladi: unga, bunga, 
shunday, o„shanday, uncha, shunaqa, o„shandek. 
    U,  bu  olmoshlari  juftlanib  har  xil  narsa  va  shaxs,  unaqa-bunaqa  tarzida  belgining 
ortiqligi, uncha-muncha tarzida oz miqdor ma‘nolarini ifodalaydi. Ko‗rsatish olmoshlari 
gapda  asosan    aniqlovchi  (Bu  kitob  ukamniki)    va  kesim  (Men  aytgan  odam  shu) 
vazifalarini  bajaradi.  Otlashsa,    ega  (SHu  mening  maqsadimdir),  to‗ldiruvchi  (Buni 
tushundim),  qaratqich  aniqlovchi  (SHuning  egasi  sensan),  hol  (Bunda  bulbul  kitob 
o„qiydi) bo‗lib ham kela oladi. 
     4.  So„roq  olmoshlari  biror  narsa-buyum,  belgi  yoki  miqdor  haqidagi  so‗roqni 
bildirgan  olmoshlardir.  So‗roq  olmoshlarining  nimaga  nisbatan  so‗roq  bildirishini 
quyidagi jadvaldan bilsa bo‗ladi: