Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

MA'MURIY APPARAT
(devon) — davlat institutlarini vertikal va gorizontal 
bo‗yicha bir butun qilib birlashtiruvchi asosdir. Davlat ma'muriy apparati hukumat bilan 
birgalikda turli vazirliklar, idoralar, maxsus qo‗mita va komissiyalarning ulkan va 
qudratli tizimidir. Davlat ma'muriy apparati - shaxssiz hokimiyatning mutlaqo yangi turi 
- zamonaviy byurokratik davlatni keltirib chiqardi. 
MA'MURIY ELITA
— siyosiy elitalarning quyi bo‗g‗ini hisoblanib, yuqori 
darajadagi davlat xizmatchilari, mansabdor shaxslar kiradi. 
MA'MURIY NAZORAT
— davlat va maxsus vakolatli organlar (mansabdor 
shaxslar) faoliyatining alohida turi. M.n. qonuniylikni va davlat intizomini ta‘minlash 
usullaridan biri hisoblanadi. M.n. davlat organlari, tijorat va notijorat tashkilotlari, shun., 
fuqarolarning davlat va jamiyat rivojlanishi uchun ahamiyatli bo‗lgan umummajburiy 
qoidalarga qat‘iy rioya qilishiga qaratilgandir. 
MA'MURIYAT
— 1) davlatning boshqaruv faoliyati; boshqaruv ishini amalga 
oshiruvchi davlat organlari majmui; 2) boshqaruvchi mansabdor shaxslar, muassasa, 
korxonalarning rahbar xodimlari. 

---

174 
MA'MURIYATCHILIK 
— buyruqbozlik, rasmiyatchilik, byurakratlarcha 
rahbarlik qilish, boshqarish. 
MA'MURIY-HUDUDIY TUZILISH
— unitar davlat hududi yoki federativ davlat 
subyektlari hududining ma'lum qismlar (viloyatlar, guberniyalar, departamentlar va shu 
kabilar)ga bo‗linishi. Mahalliy davlat hokimiyati organlari tizimi ana shu bo‗linishga 
muvofiq tuziladi va ish olib boradi. Bunday bo‗linish idora etishning qulay, davlat 
organlariga aholi.ng yaqin bo‗lishini, ishlab chiqarishni samarali tashkil qilishni nazarda 
tutib amalga oshiriladi. U, odatda, mazkur davlatning tabiiy-tarixiy, milliy va ijtimoiy-
iqtisodiy xususiyatlarini aks ettiradi. M.-h. t. ikki bo‗g‗inli (AQSH), uch bo‗g‗inli 
(Buyuk Britaniya, Fransiya), to‗rt bo‗g‗inli (GFR) bo‗lishi mumkin. Juda kichik 
davlatlarda (Malta, Bahrayn) umuman M.-h. t. yo‗q. 
MA'NAVIYAT
— inson ruhiy va aqliy olamini ifodalovchi tushuncha. M. insonni 
ruhan poklanish, qalban ulg‘ayishga chorlaydigan, odamning ichki dunyosi, irodasini 
baquvvat, iymon-e‘tiqodini butun qiladigan, vijdonini uyg‘otadigan beqiyos kuch, uning 
barcha qarashlarining mezonidir. U kishilarning falsafiy, huquqiy, ilmiy, badiiy, axloqiy, 
diniy tasavvurlarini o‗z ichiga oladi. M. atamasining asosida «ma'no» so‗zi yotadi. 
Ma'lumki, insonning tashqi va ichki olami mavjud. Tashqi olamiga uning bo‗y-basti, 
ko‗rinishi, kiyinishi, xatti-harakati va b. kiradi. Ichki olami esa uning yashashdan 
maqsadi, fikr yuritishi, orzu-istaklari, intilishlari, his-tuyg‗ularini o‗z ichiga oladi. 
Insonning ana shu ichki olami M.dir. Oziq-ovqat odamga jismoniy quvvat bersa, M. unga 
ruhiy oziq va qudrat bag‗ishlaydi. M. ma'rifat va madaniyat bilan bog‗liq. Vijdon nima, 
yolg‗on va rost nima, or-nomus nima, halol va harom nima 
–
bularning hammasini bir-
biridan ajrata oladi, hayotda yomonlikka boshlovchi xatti-harakatlardan voz kechadi, 
yaxshilikka boshlovchi amallarni bajaradi. Qisqasi, M.da inson hayotining mazmuni aks 
etadi. Vatanni sevish, vatanparvarlik inson M.ini belgilovchi asosiy omillardan biridir.