Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

PARLAMENTDA OVOZ BERISH 
— davlatning oliy vakillik va qonun 
chiqaruvchi organida muhokama qilinadigan va hal qilinadigan masalalar yuzasidan 
deputatlar xohish – irodasini aniqlash usuli. Ochiq ovoz berishda (qo‗l ko‗targanda, 
o‗rnidan turganda, nomma-nom ovozga berishda va h.k.) har bir deputatning qanday 
to‗xtamga kelganini atrofdagilar ko‗rib-bilib turadi. Zamonaviy parlamentlar ochiq ovoz 
berishda har bir deputat qanday ovoz berayotganini - ―yoqlashi‖, ―qarshiligi‖ yoki 
―betarafligi‖ni tabloda ko‗rsatadigan elektron ovoz hisoblash tizimidan foydalanmoqda. 
Agar parlamentning Reglamentida nazarda tutilgan bo‗lsa, so‗ragan deputatga tegishli 
ma‘lumotlar berilishi mumkin. Yashirin ovoz berish ko‗pincha maxsus byulletenlar 
vositasida amalga oshiriladi. Ularni deputat shaxsan (qoida tariqasida, maxsus xona yoki 
bo‗lmada) to‗ldiradi va ovoz berish qutisiga tashlaydi. Shu tufayli deputat qanday 
to‗xtamga kelgani atrofdagilarga noma‘lum bo‗lib qoladi. Elektron tizimdan foydalangan 

---

216 
holda yashirin ovoz berishni o‗tkazish mumkin, lekin bunda deputatlarning nomma-nom 
ovoz berishi to‗g‗risidagi ma‘lumotlar elektron tizimning xotirasiga kiritilmaydi. 
PARLAMENTLARARO ITTIFOQ 
— turli davlatlarning milliy parlament 
guruhlarini birlashtiruvchi xalqaro (hukumatlar qaramog‗ida bo‗lmagan) tashkilotlardan 
biri. 1889-yil Parijda tuzilgan. Asosiy vazifalari: parlamentlar o‗rtasidagi shaxsiy 
aloqalarni rag‗batlantirish va xalqaro tinchlik hamda hamkorlikni mustahkamlash ishida 
birgalikda faoliyat ko‗rsatish uchun ularni birlashtirish. P.i. faoliyatida 110 dan ortiq 
davlatlarning parlament guruhlari qatnashadi. Yuqori organi – parlamentlararo 
konferensiya. P.i. kotibiyatining qarorgohi – Shveysariyadagi Jeneva shahrida 
joylashgan. 
PARLAMENTNI TARQATIB YUBORISH
— parlamentar davlatlarda, 
shuningdek, aralash turdagi respublikalarda davlat hokimiyatini amalga oshirish 
konstitutsiyaviy mexanizmining asosiy elementlaridan biri. Parlamentni tarqatib yuborish 
(muddatidan oldin parlamentga saylovlarni e‘lon qilish) huquqi davlat boshlig‗iga 
tegishli (garchi bundan u, qoidaga ko‗ra faqat hukumat ―iltimosiga‖ binoan 
foydalansada) hamda u hukumatning parlament oldidagi javobgarligi tartibotiga 
(institutiga) qarshi qo‗yiladigan tartib hisoblanadi. Muvofiq davlatlar konstitutsiyalarida 
odatda P.t.yu. mumkin bo‗ladigan holat va shart-sharoitlar ro‗yxati aniq belgilanadi. 
PARLAMENTYOR 
(fr. 
parlementaire
) — urushayotgan tomonlardan birining 
ikkinchi tomon vakillari bilan muzokara olib borish uchun yuborilgan rasmiy vakili.