Namanagan davlt universitetiespublikasi informatika kafedrasi

“Bulutli hisoblashlar” ideologiyasi shundaki, uning asosida 
berilganlarni personal kompyuterlardan Butun Dunyo Tarmog’I Serverlariga 
o’tkaziladi. 
Концепция Cloud Computing kontseptsiyasi insonlarning berilganlarni 
generatsiyasi va ishlab chiqilishining ularning ehtiyojlari doirasini qondira olishi 
mumkinligiga qat’iy ishonch asosida amalgaa oshiriladi. Bulutli texnologiyalar 
tushunchasi Internet-tarmoqqa asoslangan bo’lib, shemalarda esa Internet bulut 
sifatida belgilangan, shu yerdan uning nomi ham kelib chiqadi.Bulutli 
texnologiyalar o’quv maskanlariga elektron ta’lim uchun Internet texnologiyalariga 
asoslangan dinamik va dolzarb ilovalarni va yangi imkoniyatlarni taqdim etadi. 
Bulutli texnologiyalar iste’molchilarga yuqori darajadagi imkoniyatlarni o’quv 
tashkilot siyosati, uning elektron kursining davlat o’quv standartlariga mosligini
taqdim etadi, 
1.2. BULUTLI HISOBLASHNING TOIFALARI. 
Quyidagi bulutlarning turlarinin ajratish mumkin. 
Hususiy bulut — bir necha 
iste’molchilarni bitta tashkilot orqali qo’llaniladigan infrotarkib(infrostruktura), 
(misol uchun, bitta tashkilot bo’limlari). Hususiy bulut tashkilotning o’zida hususiy 
mulki sifatida, boshqaruvda va qo’llanilishida, o’zi tomoni va uchinchi tomon orqali 
(yoki ularning kombinatsiyalari orqali), u ichida va egasining yurisdiksiyasi 
tashqarisida ham mavjud bo’lishi mumkin. 
Gibrid bulut
 
Gibrid bulut - bu noyob ob'ekt bo'lib qoladigan, lekin ma'lumotlar va ilovalarni 
uzatish uchun standartlashtirilgan yoki xususiy texnologiyalar bilan o'zaro bog'liq 
bo'lgan (masalan, yuklarni muvozanatlash uchun umumiy bulutli manbalardan qisqa 

---

194 
muddatli foydalanish) ikki yoki undan ortiq turli xil bulutli infratuzilmalarning 
(xususiy, jamoat) kombinatsiyasi. bulutlar o'rtasida). 
Umumiy bulut - bu umumiy vazifalari bo'lgan tashkilotlardan ma'lum iste'molchilar 
jamoasi tomonidan foydalanish uchun mo'ljallangan infratuzilmaning bir turi.
 
Umumiy bulut bir yoki bir nechta jamoat tashkilotlari yoki uchinchi tomon 
tomonidan (yoki ularning har qanday kombinatsiyasi) birgalikda egalik qilishi, 
boshqarilishi va boshqarilishi mumkin va u jismonan egasining yurisdiksiyasida va 
tashqarisida mavjud bo'lishi mumkin. 
Amalda, ushbu barcha hisoblash turlari o'rtasidagi chegaralar noaniq. 
Foydalanuvchiga doimiy ravishda veb-serverlarda saqlanadigan, faqat Internet-
sessiyalar paytida mijoz sifatida ushbu ma'lumotni (va uni qayta ishlash natijalarini) 
shaxsiy kompyuterlarda, noutbuklarda, netbuklarda, smartfonlarda joylashtirish 
bilan doimiy ravishda saqlanadigan ma'lumotlari, va boshqalar. Bugungi kunga 
kelib ushbu sohada bir nechta asosiy texnologiyalar (modellar) mavjud: Xizmat 
sifatida infratuzilma (IaaS); Xizmat sifatida platforma (PaaS); xizmat sifatida 
ma'lumotlar (Ma'lumotlar xizmat sifatida, DaaS); xizmat sifatida dasturiy ta'minot 
(Softwareas a Service, SaaS); Xizmat sifatida ish joyi (WaaS); barchasi xizmat 
(AaaS) sifatida. 
IaaS, PaaS, DaaS, SaaS va WaaS modellarida mijozlar dasturiy mahsulotga egalik 
qilish uchun emas, balki uni ijaraga olish uchun to'laydilar (AaaS modeli). Xaridor 
abonent to'lovi ko'rinishida faqat nisbatan kichik doimiy xarajatlarni o'z zimmasiga 
oladi, bunda dasturiy mahsulotga ehtiyoj tugagandan so'ng uni to'xtatish yoki 
to'xtatish va kerak bo'lganda uni yangilash imkoniyati mavjud (1-rasm). 
Rasm. 1. Bulutli hisoblash arxitekturasi 
Xizmat sifatida infratuzilma (IaaS). Ijara uchun infratuzilma. Foydalanuvchiga 
noyob IP-manzil yoki manzillar to'plami va saqlash tizimining bir qismi bo'lgan 
virtual serverning "toza" nusxasi taqdim etiladi. Parametrlarni boshqarish, ushbu 
nusxani boshlash va to'xtatish uchun provayder foydalanuvchiga dasturlash 
interfeysi (API) ni taqdim etadi. 

---

195 
interfeys (API). 
Xizmat sifatida infratuzilma (IaaS). 
1-Rasm.. Bulutli hisoblash arxitekturasi 
Xizmat sifatida infratuzilma (IaaS).
Xizmat sifatida infratuzilma (IaaS). Ijara uchun infratuzilma. Foydalanuvchiga 
noyob IP-manzil yoki manzillar to'plami va saqlash tizimining bir qismi bo'lgan 
virtual serverning "toza" nusxasi taqdim etiladi. Parametrlarni boshqarish, ushbu 
nusxani boshlash va to'xtatish uchun provayder foydalanuvchiga dasturlash 
interfeysi (API) ni taqdim etadi. 
Xizmat sifatida platforma (PaaS). PaaS-ni operatsion tizimlar va ixtisoslashtirilgan 
dasturlar o'rnatilgan bir yoki bir nechta virtual serverlardan tashkil topgan kalit kalit 
virtual platforma deb hisoblash mumkin. Ko'pgina bulut provayderlari 
foydalanuvchiga foydalanishga tayyor bo'lgan turli xil bulut muhitlarini tanlashni 
taklif qiladi.