Naftion kislota (natriyli tuzi)

19-laboratoriya ishi. Sulfanil kislota sintez qilishni o’rganish

Kerakli asboblar: 100 ml sig’imli kolba, Libix sovutgich, moy hammomi, termometr, stakan, Byuxner varonkasi.
Kerakli reaktivlar: 9,1 ml anilin, 16,5 ml sulfat kislota (d-1,84g/sm³), aktivlangan ko’mir.
100 ml sig’imli, qaytarma sovutgich ulangan kolbaga 9,1 ml anilin solib, unga aralashtirilib turgan holda asta-sekin 16,5 ml konsentrlangan sulfat kislota qo’shiladi (ish mo’rili shkafda bajariladi!). Aralashma moy hammomida 180-190 ⁰C da (termometri moyga tushirilgan holda) qizdiriladi. Taxminan 3-4 soatdan so’ng namuna olinadi. Reaksion aralashmadan bir necha tomchi namuna olib, probirkadagi sovuq suvga tomiziladi va unga o’yuvchi natriyning suyuq eritmasi qo’shiladi. Agar reaksiyaga kirishmay qolgan anilin suv yuziga ajralib chiqmasa reaksiya nihoyasiga yetgan deb hisoblash mumkin. Sovutilgan reaksion aralashma stakandagi ozroq sovuq suv ustiga qo’yiladi. Sulfanil kislota kristallari filtrlab olinadi va filtrda sovuq suvda yuviladi. Sulfanil kislota qaynoq suvdan qayta kristallantiriladi, bunda kerak bo’lsa aktivlangan ko’mir qo’shiladi. Hosil bo’lgan sulfanil kislotaning yaltiroq plastinkasimon kristallari Byuxner varonkasida filtrlanadi, ozroq sovuq suv bilan yuviladi va filtr qog’oz orasida quritiladi. Havoda quritilganda kristallizatsiya suv yo’qoladi. Suflanil kislotaning miqdori 10 g.
Sulfanil kislota (N-aminobenzolsulfokislota) – rangsiz kristall modda. Molekulyar massasi 173,18 parchalanish temperaturasi 280-300 ⁰C. Suvli eritmasidan 40⁰C yuqori temperaturada suvsiz sulfanil kislota, 21-40⁰C da monogidrat, 0-21 ⁰C da esa ikki molekulada suvi bor gidrat sulfanil kislota ajralib chiqadi.
Sifat reaksiyasi. Sulfogruppaning gidrolitik parchalanishi. Sulfanil suvdagi qaynoq eritmasiga bromli suv qo’shilganda tribromanilin mayda kristallar holida cho’kmaga tushadi.