Nafas olish va chiqarish modeli. OʻPkaning tiriklik sigʻimi 1-ish. Nafas olish va chiqarish modeli

amaliy mashgʻulot. NAFAS OLISH VA CHIQARISH MODELI. OʻPKANING TIRIKLIK SIGʻIMI
1-ish. Nafas olish va chiqarish modeli (Donders tajibasi)

Oʻpkaning kengayib havo bilan toʻlishishiga koʻkrak qafasining kengayishi sabab boʻladi. Koʻkrak qafasi qovurgʻalarning yuqoriga va oldinga koʻtarilishi va diafragmaning pastga tushishi natijasida kengayadi.

Nafas olish faol jarayon boʻlib, bir qancha qarshiliklarni yengishga yoʻnaltirilgan. Nafas olishda, koʻtari!gan koʻkrak qafasining ogʻirligi, tashqi qovurgʻalararo muskullar, diafragma, koʻkrak qafasi elastiklik qarshiliklari, toʻqimalaming qovushqoqligi, qorin boʻshligʻidagi bosim, oʻpkaning elastik qarshiligi, nafas yoʻllarining aerodinamik qarshiliklarni yengishga toʻgʻri keladi. Nafas olish jarayonida koʻkrak qafasi hajmi uchta-vertikal, sagital va frontal yoʻlnalishlarda kengayadi. Oqibatda koʻkrak qafasining ketidan oʻpka ham kengayib, uning ichidagi bosim pasayadi. Natijada oʻpkaga havo soʻrib olinadi.
Nafas chiqarish mexanizmi. Nafas chiqarish passiv jarayon boʻlib, nafas olish muskullari boʻshasha boshlagach, yuqorida sanab oʻtilgan qarshiliklar ta’sirida, diafragma gumbazi koʻtarilib koʻkrak qafasi dastlabki holiga qaytadi. Tez-tez va chuqur nafas chiqarilganda esa nafas chiqarish muskullari ishtirok etadi. Bularga: ichki qovurgʻalararo muskullar, qorin muskullari qoʻshimcha nafas chiqarish muskullariga yana umurtqani bukuvchi muskullar ham kiradi.
Koʻkrak qafasida joylashgan oʻpka va koʻkrak qafasi seroz parda-plevra bilan oʻralgan. Plevrani pariyetal va visseral varaqlari boʻlib, ulaming oraligʻida seroz suyuqlik mavjud. Suyuqlik tarkibi boʻyicha limfa suyuqligiga oʻxshash. Plevra boʻshligʻida bosim atmosfera bosimidan past boʻladi. Tinch nafas olgan paytda u yerdagi bosim - 6 mm simob ustunigacha pasayadi. Oddiy nafas chiqarganda esa plevra boʻshligʻidagi bosim atmosfera bosimidan - 3 mm sim. ustuniga kam. Chuqur nafas olganda bu yerdagi bosimlar farqi 20 mm sim usi. ga teng.
Koʻkrak qafasi kengayib-torayishi natijasida havoning oʻpkaga kirishi va chiqishini Donders tajribasida koʻrish mumkin (36-rasm).