N xojiyeva, B. Sharipov, sh. Muxsinov

§ 4. 2. Standartlastırıwdıń tiykarǵı túsinik hám principlerı

Standart bul o'nim yamasa xızmetler ushın talaplar, qaǵıydalar hám ko'rsetpelerdi óz-ara bir-biri menen proporcional keliwin támiyinleytuǵın hújjet esaplanadı. Bul talaplar, geyde, o'nimler yamasa xızmetler processleri xarakteristikası menen tusintiriledi. Standartlar kelisimler nátiyjesi bolıp tabıladı hám alar tiyisli organ tárepinen tastıyıqlanadi. Standartlar maqseti belgilengen sheńber degi rejimin optimal dárejesine

erisiw bolıp tabıladı. Standartlastırıw - standartlardı qáliplestiriw, islep shıǵıw hám nátiyjeni ámelde qollanıw etiw procesine aytıladı. Standart - bul ko'pshilik mápdar tárepler shártlesiwi tiykarında islep shıǵarılǵan hám málim tarawlarda eń maqul túsetuǵın dárejeli tártiplestiriwge jo'neltirilgen hám de iskerliginiń hár túrlı túrlerine yamasa nátiyjelerine tiyisli bolǵan ulıwma hám tákirar qollanılatuǵın qaǵıydalar, ulıwma nızam - qaǵıydalar, usınıslar, talaplar hám usılların óz ishine alǵan hám de, belgilengen hám tán alınǵan mekeme tárepinen tastıyıqlanǵan normativ hújjet bolıp tabıladı.
Standartlar pán, texnika hám tájiriybelerdiń ulıwmalastırılǵan nátiyjelerine tiykarlanǵan hám jámiyet ushın jo'neltirilgen bolıwı kerek. Standartlastırıw degende ámeldegi yamasa balajaq máselelerge salıstırǵanda ulıwma hám kóp ret qollanılatuǵın talaplardı belgilew arqalı málim tarawda eń maqul túsetuǵın dárejede tártiplestiriwge jo'neltirilgen ilimiy-texnikalıq iskerlik túsiniledi. Bul iskerlik standartlardı hám texnikalıq talaplardı islep shıǵıwda, baspa etıwde hám qollanıw qılıwda ko'rinetuǵın baladı. Standartlastırıwdıń zárúrli nátiyjeleri ádetde o'nim, process hám xızmetlerdiń belgilengen wazıypaǵa sáykes keliwi, sawda daǵı irkiniwlerdi jo'nge salıw qılıw hám de ilimiy-texnikalıq seriklikke ko'meklashishda ko'rinetuǵın baladı.
Standartlastırıw obekti retinde standartlastırılatuǵın predmet (o'nim, process, xızmet) túsiniledi. " Standartlastırıw ob'ekti" túsinigin keń mániste ańlatıw ushın " o'nim, process, xızmet" sóz dizbegileri qabıl etilgen bolıp, bunı hár qanday materialǵa, strukturalıq kismlarga, ásbap -úskenelerge, sistemalarǵa, alardı sáykesligine, nızam -qaǵıydasına, jumıs aparıw usılına, wazıypasına, usılına yamasa iskerligine teń dárejede tiyisli dep túsiniw kerek. Standartlastırıw hár qanday obekttiń arnawlı bir tárepleri (qásiyetleri) menen shekleniwi múmkin. Standartlastırıw obekti retinde xızmet-xalqqa xizmet etiwdi (xızmet shártlerin qosıp ) hám kárxana hám de sho'lkemler ushın islep shıǵarıw xızmetin óz ishine aladı.