N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

I.3
. Neft, gaz va suvni yig‘ish va tashish sxemalarini loyihalashtirishda 
qo‘yiladigan aso
siy talablar 
Har bir yangi 
oсhilgan
 
kon uchun neft, gaz va suvni yig‘ish tizimlari loyihasi 
tuziladi. Konlarda neft, gaz va suvni yig‘ish tizimlarini loyihalashda quyidagi talablar 
bajarilishi lozim: 
- 
neft, gaz va suvni har bir quduqda aniq o‘lchash;
 
-  quduqdan  magistral  neft  uzatk
ichgacha  bo‘lgan  yo‘lning  germetikligini 
ta’minlash;
 
-  texnologik  qurilmalarda  neft,  gaz  va  suvni  tovar  mahsuloti  darajasiga 
yetkazish; 
-  kapital  x
arajatlarning  yuksak  iqtisodiy  ko‘rsatkichiga  erishish, 
metal 
talabchanlikni va ishlatish xarajatlarini kamaytirish; 
- 
texnologik  qurilmalarni  ishlatishni  ishonchliligi  va  ularni  zarur  bo‘lganda 
avtomatlashtirish. 
Neft, gaz va suvni yig‘ish tizimining va texnologik qurilmalarning har xil iqlim 
sharoitlarida qo‘llash mumkinligi.
 
Konlarda neft va gazni yig‘ish va t
ayyorlash tizimi quduqdan to neft yoki gazni 
tayyorlash  qurilmalarigacha  bo‘lgan  quvurlar,  o‘lchov  asboblari,  yig‘ish  punktlari, 
tayyorlash qurilmalarini o‘z ichiga oladi. 
 
Neft,  gaz  qazib  olish  korxonalarida  neft,  gaz  va  suvni  yig‘ish  va  tayyorlash 
texnol
ogiyasi beshta jarayonni o‘z ichiga qamrab oladi:
 
- har bir quduqdan kelayotgan neft, gaz va qatlam suvi tazyiqli tashlama quvur 
orqali avtomatlashtirilgan guruxiy o‘lchov qurilmasiga uzatiladi;
 
- 
AGO‘Qda  joylashtirilgan  separator  quduq  mahsulotini  gaz  va 
suyuqlikka 
(neft+suv) ajratib beradi; 

---

12 
 
- 
neft,  gaz  va  suvni  AGO‘Q  dan  shu  maydonning  o‘zida  joylashgan  bir 
bosqichli separatorga uzatiladi; 
- 
bir  bosqichli  separatordan  ajratib  olingan  neft  gazi  o‘z  bosimi  ostida  kon 
ehtiyojlari uchun yoki uzoqdagi iste’mol
chilarga  uzatiladi, neft  bilan  suv  esa  neftda 
erigan gaz bilan birgalikda ikki bosqichli separatorga  yuboriladi. Bu yerda neft past 
haroratda gazsizlantiriladi va qatlam suvidan birlamchi tozalanadi. 
- 
ikki  bosqichli  ajratkichdan  neft  o‘zidan  ajratilgan  s
uv  bilan  tovar  holiga 
yetishishi  uchun  separator-deemulgatorga  uzatiladi,  bu  yerdan  gaz  separator 
–
 
de
emulgatordan o‘zining bosimi ostida GQIZ ga uzatiladi.
 
Shunday  qilib,  neft  va    gazni  yig‘ish  va  uzoqqa  uzatishga  tayyorlash  quduq 
og‘zidan  boshlanib,  neft
,  gaz,  suvni  tayyorlash  qurilmalarida  tugaydigan  yagona 
texnologik jarayondir.  
Konlarda neft, gaz va suvni yig‘ishni tashkillashtirish deganda neft –
 gaz 
–
 suv 
quvur  uzatkichlari  orqali  mahsulotni  quduqdan  markazlashgan  texnologik 
qurilmalarga uzatish tizimi tushuniladi. 
Neft  yer  ostidan  chiqayotganida  o‘z  tarkibida  turli  xil  tuzlar,  mexanik 
zarrachalar,  tabiiy  gazlar  va  yo‘ldosh  suvlarni  olib  chiqadi.  Shuning  uchun  neft 
quduqdan  chiqqanidan  keyin  konning  o‘zida  maxsus  tayyorgarlikdan  o‘tkazilib 
tayyor mahsulot holiga keltirilishi lozim. 
Tayyor  neft  mahsuloti  davlat  standarti  bo‘yicha  ma’lum  talablarga  javob 
berishi  kerak.  Neftni  konda  tayyorgarlik  darajasiga  ko‘ra  uch  guruxga  bo‘lish 
mumkin.  Ana  shu  guruxlarning  tayyorgarlik  darajasiga  qo‘yiladigan  talabla
r  I.1-
jadvalda keltirilgan.