N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

 
II.4-
rasm. Gazni yig‘ish tizimlari.
 
a - 
to‘g‘ri chiziqli; b 
- 
nurli; с 
- xalqali; 1 
–
 uzatuvchi quvur; 2 
–
 kollektor quvuri; 
3 
–
 magistral gaz quvuri; KS-kompressor stansiyasi; G-
gaz yig’ish punkti.
 
 
Gaz  koni  juda  katta  maydonni  egallagan  va  quduqlar  soni  ko‘p  bo‘lgan 
holatlarda yuqorida sanab o‘tilgan gazni yig‘ish tizimlari aralash holatda qo‘llanilishi 
mumkin,  masalan  to‘g‘ri  chiziqli  va  nurli  yoki  xalqali  va  to‘g‘ri  chiziqli.  Barcha 
yig‘ish tizimlarida gaz yig‘ish kollektoriga nafaqat alo
hida  quduqlar, balki quduqlar 
guruxi gurux
iy yig‘uv qurilmalari orqali ulanishi mumkin. 
Guruxiy y
ig‘ish tizimining 
ustunligi  shundaki,  gaz  yig‘uv  kollektorlariga  bir  emas,  bir 
gurux  quduqlarni 
birlashtirish mumkinligi, gazni o‘lchash va nazorat qilish va gaz yig‘ish uchun kam 

---

21 
 
quvur  sarflash  imkonini  beradi.  Gaz  yig‘ish  tizimining  asosiy  elementi  bo‘li
b, 
shleyflar, yig‘uvchi kollektorlar, gaz yig‘uv va o‘lchov punktlari kiradi. Gaz yig‘ish 
tarmoqlarining  elementlari  barcha  gaz  yig‘ish  tizimlari  uchun  umumiy  hisoblanadi. 
Agar  konda  bir  nechta  qatlam  va 
har  xil  bosimli  quduqlar  mavjud  bo‘lsa,  bunday 
holatlarda  bir  nechta  gaz  yi
g‘ish  tarmog‘i  orqali  gazni  alo
h
ida  yig‘ish  usulidan 
foydalaniladi. 
Quduqdan chiqayotgan gaz yig‘ish tarmoqlari va kollektorlar orqali gaz yig‘ish 
punkti  (GSP)  va  nazorat-
taqsimlash  punkti  (KRP)  ga  yig‘iladi.  Bu  yerda  gazning 
bosimin
i  o‘zgartirish  va  nazorat  qilish  ishlari  ham  amalga  oshiriladi.  Bir  qator  gaz 
bosimi  past  hollarda  gaz  kompressor  stansiyasiga  uzatiladi,  u  yerda  kerakli 
bosimgacha siqilib katta bosimli tizimga o‘tkaziladi. Ko‘p holl
arda quvurlarni tejash 
va  ortiqcha  bosimlardan  foydalanish  uchun  gaz  ejektorlaridan  foydalaniladi         
(II
.5
-rasm). 
Gaz ejektori baland va past bosimli gazlar uchun mo‘ljallangan kameralardan, 
soplodan, aralashish kamerasidan va diffuzordan tashkil topgan.