N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazakov

bob. Neftni qizdirish

12. 
    1. Parafin yotqiziqlari tarkibi
    

Parafinli yotqiziq tarkibi, neft tarkibi va termodinamik sharoitiga bog'liq bo'lib, unga ko'ra shakillanadi. Neft harorati pasaytirilishi hisobiga bir muncha yengil qotadigan uglevodorodlar, keyin barcha qotadigan uglevodorodlar kristallanadi. Shunday qilib bitta quduqda parafin yotqiziqlari tarkibi ham har xil bo'lishi mumkin. Ular asfalten, smola va qattiq uglevodorod tarkiblariga ko'ra farqalanadi. Qatlam qalinligi bo'yicha parafin tarqalishi har xil bo'lishi jarayonning xarakterli xususiyatlaridandir. Yotqiziq qalinligining devor yaqinida parafin ko'proq bo'ladi. Bu shuni ko'rsatadiki yotqiziq yig'ilishida qalinlik ichki qismida parafin qayta kristallanadi. Yotqiziq zichlanadi, suyuqroq qismi siqib chiqariladi. Ko'pincha parafin yotqizig'ida suv va mexanik qo'shimchalar bo'ladi. Quyidagi tarkib bilan parafin yotqiziqlari tavsiflanadi: parafinlar (10-75%), asfal'tenlar (2-5%), smolalar (11-30%), aloqador neft (60% gacha), mexanik qo'shimchalar (1-5%).
Neft tarkibida metan qatori qattiq uglevodorodlari bilan bir qatorda, davriy tuzilishli va normal va izoparafin bog'lamli moddalar ham bo'ladi. Bu uglevodorodlar serezin tarkibiga kiradi.
Serezinlar- bu tarkibi va xossasi bilan parafindan farq qiluvchi yuqori eruvchan uglevodorodlardir. Parafinlar erish harorati 45-54^oC, serezinlarniki 65-88^oC. Parafinlar plastinka va plastinkali lenta ko'rinishida oson kristallanadi; Serezinlar kichik ignasimon tuzilishga ega va qiyin kristallanadi. Parafinlar qaynash harorati 550^oC gacha, serezinlar 600^oC dan yuqori. Serezinlar kimyoviy aktivligi yuqori.
Neftni tahlil qilishda parafin va serezinga bo'lmasdan, qattiq parafinli uglevodorodlarning umumiy tarkibi bo'yicha baholanadi.
Neft tarkibidagi parafinlar holati bosim va haroratga bog'liq bo'ladi.