N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazakov

bob. Neft konlarini ishlashni kompleks loyihalashtirishning asosiy talablari

1. 
   Kon jixozlarini ishlatish loyihasini tuzish haqida
   qisqacha ma'lumotlar
   

Yaqin kunlargacha har bir ochilgan yangi kon uchun ikkita loyiha tuzilar edi:

1. 
   ishlash loyihasi; 2) jixozlash loyihasi.
   

Hozirga kelib esa yangi ochilgan konlar uchun kompleks loyiha tuziladi, ya'ni ishlash va jixozlash loyihalari birgalikda, kon sharoitidan kelib chiqqan holda tuziladi.
Neft va gaz konlarini ishga tushirishdan oldin ularning ishlash loyihasini tuzib chiqish kerak bo‘lardi. Ishlash loyihasi konni ishlash va ishlatish usullarini, shu konni jixozlash loyihasi uchun kerak bo‘ladigan hamma asosiy ma'lumotlarni va asosiy texnologik ko‘rsatkichlarni o‘z ishiga olgan bo‘lishi lozim.
Konni ishlash loyihasiga quydagi ma'lumotlar kiradi:

• 
  ishlatish ob'yektlarini ajratish, ishlash tizimini va tartibini belgilab berish;
  
• 
  yillar davomida neft olish sur'atini;
  
• 
  neft beraolishlik koeffitsiyenti va oshirish usullarini;
  
• 
  konda ishlovchi va haydovchi quduqlar soni, kon maydonidagi o‘rni, teshish oraliqlarini hisoblash;
  
• 
  quduqlar debitini, qatlam bosimini, gaz omili va suv bosimini yillar davomida o‘zgarishini;
  
• 
  qatlamga ta'sir etish usullari va ta'sir etish omillarini tanlash;
  
• 
  ob'yektlarning ishlash tartibini aniqlash.
  

Konni ishlatishning turli variantlarini texnik - iqtisodiy solishtirish kabi vazifalarni o‘z ichiga oladi.
Loyihalash tashkilotlari ishlash loyihasiga muvofiq ravishda konni jixozlash loyihasi ham tuziladi.
Jixozlash loyihasi neft, gaz va qatlam suvini yig‘ishni, neftni transport qilishga tayyorlaydigan turli xil texnologik uskunalarni oqilona joylashtirishni, loyiha bo‘yicha qatlamga suv haydash nazarda tutilgan hollarda suvni tayyorlash tizimini o‘z ichiga oladi.
Konlarda neft, gaz va suvni yig‘ishni tashkillashtirish deganda neft - gaz - suv quvur uzatkichlari orqali mahsulotni quduqdan markazlashgan texnologik qurilmalarga uzatish tizimi tushuniladi.
Neft yer ostidan chiqayotganida o‘z tarkibida turli xil tuzlar, mexanik zarrachalar, tabiiy gazlar va yo‘ldosh suvlarni olib chiqadi. Shuning uchun neft quduqdan chiqqanidan keyin konning o‘zida maxsus tayyorgarlikdan o‘tkazilib tayyor mahsulot holiga keltirilishi lozim.
Tayyor neft mahsuloti davlat standarti bo‘yicha ma'lum talablarga javob berishi kerak. Neftni konda tayyorgarlik darajasiga ko‘ra uch guruxga bo‘lish mumkin. Ana shu guruxlarning tayyorgarlik darajasiga qo‘yiladigan talablar I.1- jadvalda keltirilgan.