N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazakov

III.3-rasm. Sputnik-V qurilmasining texnologik sxemasi:
1-taqsimlovchi batareya; 2-shtutserlar; 3-sharlar uchun idish; 4-uch yo‘lli klapanlar; 5-uch yo‘lli kranlar; 6-o‘lchovchi tarmoq; 7-suvlangan neftli kollektor; 8-suvlanmagan neftli kollektor;
9-suyuqlikning yuqori va quyi sathlarining gamma-datchiklari; 10-separator; 11-gazni o‘lchash uchun diafragma; 12-zaslonka; 13-sifon; 14-o‘lchovchi idish; 15-o‘lchovchi prujina.

2. 
   Neft tarkibidagi suv miqdorini o‘lchash
   

Yaqin - yaqingacha neft tarkibidagi suv miqdorini aniqlash uchun Dina - Stark apparatidan foydalanilgan. Bunda 100 gr suvlangan neftni 100 sm³ erituvchi bilan aralashtirib kolbaga quyamiz va qizitamiz. Erituvchi bug‘lanib, o‘zi bilan birgalikda neft tarkibidagi suvni olib ketadi (III.4- rasm).
Suv va erituvchining bug‘laridan so‘ng, qolgan suv qopqon-qabul qilgichda yig‘iladi. Bu yerda yig‘ilgan suv miqdori bo‘yicha uning neftdagi protsent miqdorini aniqlash mumkin.
Bunda quyidagi formuladan foydalaniladi:
G
bu yerda: V - qopqon - qabul qilgichdagi suvning hajmi, ml; G - olingan namunani hajmi, ml;
Dina-Stark asbobi bilan neft tarkibidagi suvni o‘lchash aniqligi ancha yuqori, lekin bu usul bilan suyuqlik oqimidagi suv miqdorini tinimsiz nazorat qilish imkoni yo‘q. Shuning uchun bu borada bir qator izlanishlar olib borildi.
Boshqa davlatlarda neftning suvlanganligini aniqlashning suyuqlikni elektr o‘tkazuvchanligiga asoslangan usuli keng tarqalgan. Bizga ma'lumki, suvsiz neft yaxshi dielektrik hisoblanadi va uning elektr o‘tkazuvchanligi - 2,1-2,5 ga teng. U holda minerallashgan suvning dielektrik o‘tkazuvchanligi 80 gacha yetishi mumkin. Neft va suvning dielektrik o‘tkazuvchanligi orasidagi bunday katta farq yuqori sezuvchanlikka ega vlagomer yaratishga imkon berdi. Bunday vlagomerning ishlash prinsipi kondensator idishi sig‘imini o‘lchashdan iborat. Kondensator idishi tekshiriladigan suyuqlikka tushirilgan ikkita elektroddan tashkil topgan.
Kondensator sig‘imi quyidagi formula orqali aniqlanadi:
C = ^F'^s
L