N. S. Saidxo ‘ jayeva

2.  Nafas  olish  a’zolarini  himoyalovchi  vositalari.

  Nafas  olish  a’zolarini 

himoyalovchi  vositalar  zararli  kimyoviy  moddalar  ta’siridan  himoyalanish 

maqsadida ishlatiladi (2-ilova). Himoyalovchi vositalarga respiratorlar va gazniqob 

(protivogaz)lar kiradi. Ta’sir qilish prinsipiga ko‘ra gazniqob (protivogaz)lar 2 turga 

bo‘linadi.  

2.1. Filtrlovchi gazniqob (protivogaz)larda tashqaridagi havo zaharli va zararli 

moddalardan tozalanadi so‘ngra nafas olish a’zolariga beriladi va chiqarilgan havo 

tashqariga chiqariladi (9.2 a-rasm). 

Gazniqob  (protivogaz)  niqob  (maska)lari  5  ta  razmerlarda  ishlab  chiqariladi. 

Niqob  razmerlari  2  ta  o‘lcham  yig‘indisidan  iborat:  iyak  va  boshning  yuqori 

qismidan o‘tuvchi aylana va qosh ustidan o‘lchangan ikki quloq orasi. O‘lchashlar 

natijasidan quyidagi razmerlar kelib chiqqan:  

O‘lcham 

O‘lcham yig‘indisi 

0 

93 sm gacha 

1 

93-95 sm 

2 

95-99 sm 

3 

99-103 sm 

---

4 

103 sm dan yuqori 

Ishdan so‘ng gazniqob (protivogaz) niqobini (maska) sovunli issiq suv yoki 2 

% formalin eritmasi bilan yuvish tavsiya etiladi. Gazniqob (protivogaz) korobkasini 

mexanik lat yeyishdan va namlikdan ehtiyot qilish kerak.  

2.2. Izolyatsiyalovchi gazniqob (protivogaz)lar nafas olish a’zolarini butunlay 

tashqi  havo  ta’siridan  himoyalaydi.  Ular  havodagi  kislorod  va  zararli  moddalar 

miqdori turlicha bo‘lgan xolatlarda ishlatilishi mumkin. Masalan: PSh-2 shlangali 

gazniqob (protivogaz)i bir vaqtning o‘zida 2 ta odamga xizmat qilishi mumkin. Bu 

gazniqob (protivogaz)larga 50 l/min miqdordagi havoni yetkazib berish qo‘l bilan 

yoki elektrik yuritmali havo xaydagichdan yetkazib beriladi. Toza zonadan havoni 

yetkazib  berish  uchun  shlangalarning  uzunligi  20  m  ni  tashkil  qiladi.  Shlangali 

gazniqob  (protivogaz)larni  yopiq  hajmlarda,  quduqlarda  va  boshqa  joylardagi 

ishlarni bajarish uchun ishlatiladi. 

Niqob oynaklarini terlashdan va yaxlashdan asrash. 

Gazniqob (protivogaz)lardan foydalanish vaqtida shlem-niqobning ko‘zoynak 

uzellaridagi  shishalar  terlaydi.  Bu  esa  tevarak  atrofni  ko‘rishga  xalal  beradi. 

Tashqaridagi havo harorati qanchalik past bo‘lsa, oynaklarning terlashi shunchalik 

kuchli bo‘ladi. Bundan tashqari, havo harorati -10

0

dan past bo‘lsa, issiq saqlaydigan 

manjetlar o‘rnatiladi.  

a)  

 

 

 

 

 

 

 

b)