N. S. Safaev, N. A. Mirashirova, N. G. Odilova, Sh. D. Turabekova, Sh. K. Karimova

Distim tip -
bu tip past muloqotchanlik, kamgaplik, ustun tushkunlik 
kayfiyati bilan xarakterlanadi. Bunday odamlar, odatda, uydan chiqmaydilar, 
shovqindan qiynaladilar, nizolarga qo’shilmaydilar, odamovilik turmush tarzini 
kechiradilar. Ular do’stlarini qadrlaydilar va ularga bo’ysunishga tayyor 
bo’ladilar. Ushbu tip odamlarining ijobiy sifatlaridan: jiddiylik, vijdoniylik, 
haqgo’ylik kabilami keltirish mumkin. Lekin ularda yoqimsiz sifatlar ham 
mavjud, bulardan: sustlik, tafakkuming sekinlashganligi, harakatlarining 
qovushmaganligi, individuallikdir.
3. 
TSikloid tip -
ularga kayfiyatning davriy ravishda tez-tez o’zgarib turishi 
xosdir, buning natijasida atrofdagi odamlar bilan muloqot tarzi ham o’zgarib 
turadi. Ko’tarinki kayfiyat davrida bunday odamlar kirishimli, ruhiy tushkunlik 
davrida odamovilik kabi qirralarga ega bo’ladilar. Ruhiy ko’tarinkilik davrida 
ular o’zlarini gipertim aktsentuatsiyasi xarakterli odamlar kabi, tushkunlik 
davrida distim aktsentuatsiyali odamlar kabi tutadilar.
4. 
Qo’zg’aluvchan tip —
ularga past muloqotchanlik, verbal va noverbal 
ta’sirlanishning sustligi xos. Ko’p hollarda bunday odamlar mijg’ov va 
badqovoq, qo’pollik va koyishga, nizolar chiqarishga moyildirlar, bunda o’zlari 
faollik ko’rsatadilar. Ular jamoa bilan chiqishmaydilar, oilada xukumronlik
3 1 9

---

qiladilar. Emotsional xotiijamlik xolatda ushbu tipdagi odamlar vijdonli, puxta, 
xayvonlar va yosh bolalami yaxshi ko’radilar. Lekin emotsional qo’zg’alishda 
ta’sirchan, jizzaki bo’lib, o’z xarakatlarini yaxshi nazorat qila olmaydilar.
5. 
Suqiluvchi tip -
ularga o’rtacha muloqotchanlik, mijg’ovlik, 
nasihatgo’ylikka moyillik, kamgaplik xosdir. Nizolarda bunday odam, odatda, 
tashabbuskor, faol tomon sifatida namoyon bo’ladi. U qo’l urgan har bir ishida 
yuqori ko’rsatkichlarga erishishga intiladi, o’ziga o’ta talabchan, ijtimoiy 
adolatga alohida sezgir, shu bilan birga, jizzaki, saiga ranjiydigan, 
shubhalanuvchi, qasoskor; ba’zida o’ta o’ziga ishongan, izzattalab, rashkchi, 
yaqinlari va ishdagi qo’l ostidagilarga nisbatan o’ta talabchan.
6. 
Rasmiyatchi tip
- bunday tipdagi odam nizolarga bormaydi, sust tarafhi 
egallaydi. Xizmatda rasmiyatchi, atrofdagilarga ko’plab rasmiy talablar qo’yadi. 
SHu bilan birga, u bajonudil liderlikda boshqalarga yon beradi. Ba’zan u 
yaqinlarining ozodagarchiligiga katta talab qo’yadi. Uning ijobiy qirralari: 
vijdoniylik, puxtalik, jiddiylik, ishdagi ishonchlilik, yoqimsiz va nizolami 
keltirib chiqaradigan qirralari esa - rasmiyatchilik, mijg’ovlik, hadeb noliyverish 
hisoblanadi.
7. 
Xavotirli tip
- bunday tipdagi odamlarga muloqotga kirishuvchanlikning 
past bo’lishi, jur’atsizlik, qat’iyatsizlik, tushkun kayfiyat xosdir. Ular 
atrofdagilar bilan nizolikka bormaydilar, bunda sust o’rinni egallaydilar, bunday 
vaziyatlarda tayanch izlaydilar. Ular quyidagi ijobiy qirralarga ega: samimiylik, 
o’zini tanqid qilish, ishchanlik. O’zining himoyasizligi oqibatida, shuningdek, 
ko’p hollarda boshqalaming gunohiga javobgar, masxara bo’lib qoladilar.
8. 
Emotiv tip -
bunday odamlar yaxshi aloqalar o’matilgan saralanganlar 
tor doirasidagi muloqotni afzal ko’radilar. Sust tarafhi egallagan holda nizolarga 
bormaydilar. Hafagarchiliklarini 
ichlariga yutadilar. Yoqimli qirralari: 
mehribonlik, hamdardlik, kuchli mas’uliyat hissi, ishchanlik. Yoqimsiz qirralari: 
o’ta ta’sirchanlik, yig’loqilik.
9. 
Namoyishkor tip
- aktsentuatsiyaning bu tipi aloqalami oson o’matishi, 
liderlikka intiluvchanlik, hukmronlik va maqtovlarga chanqoqligi bilan 
xarakterlanadi. Ushbu tipga mansub odamlar o’ziga o’ta ishonganligi va 
intilishlarining yuksakligi bilan atrofdagilaming g’ashiga tegadi, muntazam 
ravishda nizolami keltirib chiqaradilar, lekin o’zlari faol himoyalanadilar. Ular 
sertakalluflik, ustalik, boshqalami orqasidan ergashtirish, tafakkur va 
harakatlaming o’ziga xosligi kabi ijobiy sifatlarga ega. Salbiy qirralari: 
xudbinlik, riyokorlik, maqtanchoqlik, ishyoqmaslikdir.
10.