N. S. Beskrovniyning ilmiy qarashlaridan ko'rinib turibdiki. Neftning noorganik yo'l bilan hosil bo'Iishining ma'litm asoslari mavjud. Hozirgacha metan, ayrim oddiy uglevodorodlar, shuningdek, murakkab tarkibli uglevodoro

O’tgan davrlar mobaynida neft va gazning hosil bolishi haqida juda ko'p ilmiy faraz va nazariyalar mavjud bo'lib, bu muammo yechimini topish XVII asrdan boshlab. shu bugunga qadar davom etib kelmoqda. Olimlar tadqiqotlarga ko’ra nazariyalar ikki guruhga bo’lingan:

1 . Noorganik nazariya.

2. Organik nazariya.

1877-yilda D.I. Mendeleyev ≪ Karbid gipoteza≫ sini ("Kimyo asoslari"kitobida) tushuntirib berdi. D.l. Mendelevevning gipotezasiga ko’ra yerqa'ri bo’ylab ketgan yoriqlardan yer markaziga qarab atmosfera suVlari sizibboradi va metal 1 karbidlari bilan kimyoviy reaksiyaga kirishadi. Natijada suv uglerod bilan ta’sirlashib. to‘yingan va to’vinmagan uglevodorodlar hosil bo'ladi. Shuningdek, uglevodorodlar yoriqlar bo'ylab tepaga siljiydi vii sharoit bo’lgan joyda neft qatlami ko'rinishida hosil bo’ladi. Keyinchalik neft gazning chuqurlik bo'yicha hosil bo’lishining boshqa variantlari ham taklif etildi. Neft va gazning hosil bo’lishidagi noorganik gipotezaning 1889-yilda rus olimi V.D.Sokolov boshqa ko'rittishini taklif etdi. Unga ko’ra kosmik bo’shliqda kometadagi mavjud uglerod va uglevodorod gazlarining vodorod bilan o'zaro ta’siri natijasida. keyinchalik ular yer sayyorasi paydo bo’lishi bilan hosil bo’lgan degan g ’oyani ilgari suradi.Bu gipotezani keyinchalik P.N.Kropotkin (1985-vil) rivqjlantirdi. 1 Ining likricha yeming mantiya qismidan ajralib chiqqan gazlar natijasida uglevodorodlar ko’rinishida litosferaning cho’kindi qatlamiga tushadi.

N.S.Beskrovniyning ilmiy qarashlaridan ko'rinib turibdiki. Neftning noorganik yo'l bilan hosil bo'Iishining ma'litm asoslari mavjud. Hozirgacha metan, ayrim oddiy uglevodorodlar, shuningdek, murakkab tarkibli uglevodorodlarning neftli sistemasini. azotli. oltingugurtli, kislorodli va metallorganik birikmalarini noorganik sintez orqali olishning nazariv va tajribaviy asoslari aniqianmagan.

Neft va gazning hosil bo'Iishining organik nazariyasiga ko'ra, neft biosferadagi organik moddalarning qayta o'zgarishidan hosil bo'lgan mahsulot deb hisoblanadi. Ya'ni tirik organizmlar halok bo'lgandan so'ng ulardan hosil boladigan mahsulotlar molekulyar tuzilishi bilan neft hamda neft mahsulotlari o'rtasida o'zaro o'xshashlik hamda bog'Iiqlik bor. Umuman neft uglevodorodlarining tarkibida azot, oltingugurt va metalloorganik birikmalar tutgan molekulvar tuzilishii va tarkibli ma'lum bir xususiyatlarga ega bo'lgan organik birikmalar borligi ma’lum bo’ladi va organik moddalarning molekulyar tuzilishi bilan genetik o'xshashligi borligi isbotlanib. bu o 'z navbatida neftning noorganik sintez yo'li bilan hosil bo'lmasligini ko'rsatdi Neft va organik moddalar uchun umumiy bo-: xususiyatlardan biri bu ulai'ning optik faolligidir. Neftning optiк lliolligi sabab tarkibida triterpan va steran tipidagi uglevodorodlar mavjudligi bo'lib, dengiz suv o'tlari. bakteriyalarda uchraydigan molekulasida to'rtta geksanaften halqalar tutgan gopan (C .H ,,) misoi bo'la oladi. Nemis olimlari G.Gefer va K.Engler 1888-yilda laboratoriya usulida jonsiz hayvon qoldiqlaridan neft olish mumkinligini isbotlaganlar. Bunda olimlar 400 CC va 10 atmosfera bosimidaseld baiig'i yog'idanhar xil neft mahsulotlariga o'xshash moddalar va gaz olishga erishganlar. 1919-yilda rus olimi akademik N.D.Zelinskiy shunga o'xshash tajribani amalga oshirgan va o'simlik qoldig'idan neft tarkibiga o'xshash mahstilotlarni oigan. Neftning organik moddalardan hosil bo'lishini bildiruvchi yana bir xususiyatlardan biri, unda son-sanoqsiz biorganik moddalarga xos molekulyar strukturalar saqlanib qolgan xemofossillar molekulyar qazilmalarjning mavjudligi dir. Hozirda neft tarkibida xemofossillarmiqdori 30—40% gacha yetishi mumkin deb hisoblanmoqda. Neft iqtisodiyotning asosiymanbai hisoblanadi. Mubolag‘asiz, insoniyat farovonligi bu manbaga bog‘liq. Biroq ko‘p yillardavomida yonuvchan suyuqlik o‘rganilishiga qaramay, uning kelib chiqishi hali ham sir bo‘lib qolmoqda. Neftning kelib chiqishi haqida olimlar nima deydi? U qayerdan paydo bo‘lgan?

Yagona nazariya mavjud emas. Turli tad qiqotchilar “qora oltin” sayyorada qanday paydo bo‘lganligi bo‘lganligi to‘g‘risida o‘zlarining farazlarini ilgari surishadi . Nega ular neft kelib chiqishining yagona nazariyasiga ega emas?

Neft va gaz doimiy ravishda yer qa’ridagi tabiiy bo‘shliqlar (teshiklar , yoriqlar ) bo‘ylab harakatlanadi. Biroq, mineralning aynan qayerda va qanday ozgaris hosil bo‘lishi bugun ham aniqlanmagan. Topilgan konlar esa shunchaki qusursiz to‘planish joylar: u yerdan neft qochib qutula olmaydi. Shunga qaramay, olimlar neft hosil bo‘lishining ikkita usulda – organik va noorganik ehtimoliy taxminini aniqlashdi.