N. Rahmatullayeva A. Kamalov ijtimoiy menejment

4.2. Ijtimoiy siyosatni ishlab chiqish bosqichlari

Ijtimoiy siyosatni ishlab chiqish va amalga oshirishda nafaqat hokimiyatning uchta tarmog‗i: qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi, sud, balki butun jamiyat (siyosiy institutlar, fuqarolarning ijtimoiy birlashuvi) ishtirok etadi.

Ijtimoiy siyosat chora-tadbirlarini amalga oshirish ustidan nazoratni butun jamiyat va uning jamoatchilik institutlari bevosita hamda qonunchilik va sud hokimiyati funksiyalari orqali amalga oshiradi.
72

Bugun shu narsa oydinlashmoqdaki, samarali ijtimoiy siyosatni butun aholi turli regionlar va mahalliy jamoatchilikning faol ishtirokisiz ilojisi yo‗q. Bu shuni anglatadiki, ijtimoiy menejmentning funksiyalari uchta daraja bo‗yicha farqlanadi:

Birinchi bosqich. Davlat ijtimoiy standartlar va normativlarni ishlab chiqadi. Ular aholiga quyidagilarni kafolatlaydi: minimal yashash darajasi, ta‘lim, tibbiy xizmat, oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta‘minlash. Bular ma‘lum huquqiy normalarda mustahkamlanadi.
Ikkinchi bosqich. Regionlarga aholining ijtimoiy manfaatlarini kafolatlash uchun resurslar va hokimlik vakolatlari beriladi. Ular mavjud ijtimoiy-iqtisodiy imkoniyatlardan foydalanib, ijtimoiy ehtiyojlarga mablag‗larni doimo oshirib boradi, o‗z a‘zolari yashash sifatini yaxshilaydi, ijtimoiy ehtiyojlarini qondirishga mablag‗ ishlab topish uchun imkoniyat beradi.
Bu ijtimoiy siyosatni regional bosqichda ishlab chiqish zarurligini bildiradi.
Davlat organlari faoliyatini joylardagi o‗z-o‗ziga egalik bilan birlashtirish markaz dasturlariga binoan quyidagicha bo‗lishi mumkin:
Birichidan, respublika siyosatining umumiy tamoyillari imkoniyatlarning to‗g‗ri va bevosita ishtirokida ishlab chiqilishi kerak. Ikkinchidan, umumiy tamoyillar va chuqurlashtirilgan tadqiqotlar asosida har bir regionda o‗zining rivojlanish konsepsiyasi tuziladi. Uchinchidan, siyosatning ikki tarmog‗i (regional va respublika) hamkorlik, hamjihatlik mexanizmiga ega bo‗ladi. Masalan, regionning ilmiy-texnik anglanishi respublika loyihasida nafaqat amalga oshirishning asosiy yo‗nalishlarini, balki amalga oshirish mexanizmini ham ta‘minlashi zarur. Bunda quyidagilarni hisobga olish kerak:

1. 
   mahalliy hokimiyat organlari siyosat subyektlari sifatida loyihani ishlab chiqishda faol ishtirok etadilar;
   

73

2. 
   o‗z-o‗zini moliyalash va o‗z-o‗zini boshqarishga e‘tibor beriladi. Bu mahalliy organlarga katta ilm bilan to‗g‗ridan-to‗g‗ri aloqa qilishga imkon beradi;
   

4. 
   regionlarda siyosatni amalga oshirish xususiyati - monopolizmni yo‗qotish, kichik va o‗rta korxonalarni rivojlantirishga yo‗naltirilgan bo‗lishi lozim;
   

4. 
   kichik va o‗rta korxonalarga suyangan holda zamonaviy tashkiliy boshqaruv tuzilmasiga o‗tish;
   

6. 
   og‗irlik markazi ilmiy tadqiqotlar, axborot tizimlarini rivojlantirish, kadrlar tayyorlashga ko‗chadi;
   

6. 
   paydo bo‗layotgan «texnopolislar» dastlab fundamental ilm-fan bilan aloqada bo‗lib, ishlab chiqarishga yangi texnologiyalarni tez joriy qilishga erishadi.
   

Hukumat va jamoat tuzilmalari regionlarga ijtimoiy siyosatni amalga oshirish yo‗llarini ishlab chiqadi va taqdim etadi. Ular quyidagicha bo‗lishi mumkin:

1. 
   muntazam soliq tushumlari bazasini yaratish;
   

2. 
   mahalliy aholi uchun istiqbolli g‗oyalarni olg‗a surish;
   

4. 
   regionni rivojlantirish loyihasini amalga oshirishda ishtirok etishning xohlaganlar uchun tanlov shartlarini aniqlash;
   

4. 
   tezlashtirilgan region rivojlanishi loyihasida ishtirok etish uchun nomzodlarni tanlab olish tamoyillarini ishlab chiqish.
   

Loyihani amalga oshirishda ishtirok etadigan o‗rta va kichik firmalarga maxsus moliyaviy yordam ko‗rsatiladi. «Texnopolis»ni rivojlantirishda hamkorlik qilgan korxonalar, markazlarga maxsus dastur bo‗yicha markaziy bank tomonidan imtiyozli kreditlar beriladi.

Regionning aqliy salohiyatini faol oshirayotgan, ilmiy-texnik va gumanitar tadqiqotlar markazlarini rivojlantirayotgan o‗z-o‗zini boshqarish mahalliy organlarini subsidiyalash hukumat tomonidan to‗g‗ridan-to‗g‗ri amalga oshiriladi.
74

«Texnopolislar»ni yaratish bo‗yicha tashkiliy ishlar davlat tomonidan moliyalashtiriladi. Bundan tashqari, maxsus koordinatsiya markazi tashkil etilib, unga mahalliy hokimiyat vakillari, hukumat organlari, biznes va ilm-fan vakillari kiradi.

Uchinchi bosqich – munitsipal hamjamiyatlar, mahalliy o‗z-o‗zini boshqarish organlari. Markaz ularning kafolati ostida mahalliy muammolarni yechish uchun resurslar va hokimiyat vakolatlarini beradi. Mahalliy hamjamiyatlarni rivojlantirishda innovatsion strategiya zarur. Bu mahalliy resurslardan to‗g‗ri foydalanish imkonini beradi. Chet el va davlat kreditini olish, munitsipal mulk va mahalliy xo‗jalikni rivojlantirishda turli usullar mavjud.