N. Rahmatullayeva A. Kamalov ijtimoiy menejment

2.6. Inson resurslari menejmenti

«Inson resurslari menejmenti» atamasi XX asrning 60-yillarida amerikalik sotsiolog R.E.Maylzning «Inson munosabatlari» modeli «inson resurslari» modeliga qarshi qo‗yilgan maqolalarning birida keltirilgan. «Inson munosabatlari» modelida asosiy e‘tibor ishlovchilar uchun eng yaxshi mehnat sharoitlarini yaratishga qaratiladi. «Inson resurslari» modelida xodimlar ishlatilmagan zaxiralar manbayi va korxona umumiy tuzilmasida oqilona rejalashtirish va qarorlar qabul qilishning muhim imkoniyati sifatida ko‗riladi.

Bu turdagi menejmentning maqsadi tashkilot maqsadlarini samarali amalga oshiruvchi, qiziquvchan xodimlarni ishga olish, rag‗batlantirish, mukammallashtirish va kasbiy tayyorlashdan iborat.
Inson resurslari menejmenti falsafasida xodimlar - bu korxona aktivlari, inson kapitali. U xodimlar ustidan ham nazorat, lekin

42

mehnatga ko‗p rag‗batlantirish siyosatini amalga oshirishni ko‗zda tutadi.

«Inson resurslari menejmenti» modelining «inson munosabatlari menejmenti» modelidan asosiy farqi shundan iboratki, inson resurslari menejmentida qadimdan faol pozitsiya talab qilinadi. Bu korxonada mehnatni tashkil etish va ma‘lum mehnat sharoitlarini yaratish sohasidagi siyosat va tashkil etish tuzilmasiga alohida talablar qo‗yadi. Ikkalasi ham shaxsiy tashabbus uchun joy qoldirishi lozim. Bu shuni bildiradiki, ba‘zi xodimlar o‗z mehnati uchun boshqalarga nisbatan ko‗p haq oladi va xizmat bo‗yicha ko‗tariladi.

Qisqa xulosalar

Yillar va zamonlar o‗tgani sayin dunyo bo‗yicha ijtimoiy boshqaruv amaliyotida juda ham ko‗p tarixiy shaxslar tomonidan ulkan ishlar amalga oshirildi va boshqaruvning beshta inqilobi ro‗y berdi. Har bir inqilob kelib chiqishining o‗ziga xos sabablari, sharoitlari mavjud bo‗lgan va bularning natijasida ijtimoiy boshqaruv rivojlangan.

Menejmentning ilmiy maktablari va ularning namoyandalari, boshqaruv nazariyasi va amaliyotida «inson omili» rolining ortishi batafsil yoritilgan. «Inson munosabatlari», «ijtimoiy tizimlar» maktablari, yangi maktab, inson resurslari menejmenti, ijtimoiy menejment maktablarining umumiyligi va o‗ziga xosligining turliligi haqida to‗liq ma‘lumotlar keltirilgan. E.Meyoning (1927-1939-yy.) mashhur Xotorn tajribasiga binoan «inson omilini» aniqlashning ahamiyati misollar bilan yoritilgan. Genri Fordning boshqaruvni tashkil etish tamoyillari to‗g‗risidagi barcha ma‘lumotlar shu mavzuning bayonida keltirilgan.

43

Nazorat savollari

1. 
   Boshqaruv inqiloblari mazmuni nimadan iborat?
   

2. 
   Ularning biri boshqasidan nimasi bilan farqlanadi?
   

3. 
   Menejment ilmiy maktablarining mohiyati nimadan iborat?
   

4. 
   Ijtimoiy menejmentning turli maktablarida boshqaruv konsep-siyalarining xususiyatlari qanday?
   

5. 
   Inson resurslari menejmentining mohiyati nimadan iborat?
   

6. 
   Boshqaruvning empirik maktabi nechta yo‗nalishdan iborat?
   

7. 
   Inson resurslari menejmenti falsafasida ―xodimlar‖ tushunchasi nimani anglatadi?
   

8. 
   Inson resurslari menejmenti deganda nimani tushunasiz?
   

44