N. R. Yusupbekov, D. P. Muxitdinov texnologik jarayonlarni modellashtirish va

 

(6 .1 )

bu yerda,  -(m + \)  empirik modellaming koeffitsiyentlari. 

a = [ a 0, a v . . a j

(f)  funksional  bogMiqlikning  aniq  qiymati  va 

( a )

 

koeffitsi- 

yentlarning  qiymatlari  sinov  ma'lumotlaridan,  ya’ni  empirik 

aniqlanadi.

Tajribadagi oMchashlar natijalari tasodifiy kattaliklar hisoblanib, 

ularni  qayta  ishlash  uchun  matematik  statistikaning  eng  ko‘p 

tarqalgan  usullari  -   regression  va  korrelatsion  tahlil  usullaridan 

foydalaniladi.

Korrelatsion  tahlil -   bir  nechta  tasodifiy  kattaliklar  o‘rtasidagi 

bog‘liqliklarni  aniqlash  imkonini beruvchi  usul.

Faraz  qilamiz,  bir  turdagi  obyektlarda  turli  parametrlarni  o ‘lchash 

o ‘tkazilayotgan  bo‘Isin.  Bu  ma'lumotlardan  bu  parametrlarning 

bogiiqligi haqidagi sifatli yangi axborotni olish mumkin.

Masalan,  odamning  bo‘yi  va vaznini  oichayapmiz,  har bir  oichash 

ikki oicham li fazoda nuqtalar bilan aks ettirilgan.

3 3 4

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

O g 'ir lik

B o 'y i

Kattaliklar  tasodifiy  tavsifga  egaligiga  qaramasdan,  umuman 

olganda, biror bogMiqlik korrelatsiya kuzatiladi.

Ushbu  holda  bu  munosabat  korreiatsiya  (bir parametr oshganda 

ikkinchisi ham oshadi).  Quyidagi  holatiar ham  bo‘Iishi  mumkin:

Manfiy korrelatsiya: 

Korrelatsiya mavjud emas:

x f 

. 

x*

Quyidagi  holatlarni  farqlash  uchun  korrelatsiyani  sonli 

tavsiflash  Iozim:

3 3 5

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Shu 

maqsadda 

korrelatsiya  koeffitsiyenti 

kiritiladi. 

U 

quyidagicha hisoblanadi:

n ta nuqtadan  iborat  / xl, i, x

2 , i / massiv  berilgan.

Har bir parametr uchun o ‘rtacha qiymat hisoblanadi: