N qodirov, I. M. Fayzullaev, K. S. Shamsiev qozon qurilmalari

qkul=0,01 auk(A^x q₄Qq/Qyon), (8.1)
bunda: Q_q^x - yoqilg'ining quyi yonish issiqligi, Mj/kg;
Q_yon =32,7 Mj/kg - uchib ketayotganlardagi yonuvchi moddalarning o'rtacha issiqligi; a_uk - gaz oqimi bilan uchib ketayotgan kul zarralarining ulushi; a_uk= 0,9-0,95 o'txonada qattiq shlak xalos qilinishida va 0,7-0,85 suyuq shlak xalos qilinishida.
Vaqt birligida atmosferaga kul zarrachalarini massaviy tashlanishi M_KUL, g/s, elektr stansiyalardagi kul tutgichlar bilan ularni ushlab qolinishi inobatga olinganda quyidagi tenglama orqali aniqlash mumkin bo'ladi:
Mk_Ul = qkulB(1-^ k.T.)10³, (8.2)
bu erda: В - elektr stansiyaga sarflangan yoqilg'i, kg/s;
ц _kT - kul tutgichlardagi qattiq yoqilg'ilarni ushlab qolish darajasi, odatda ^_kT=0,98-0,99 ga teng.
Masalan, 2400 MVt quvvatli elektr stansiyalar uchun A^U=17-20%li yoqilg'ining o'rtacha kullanishida mo'ri quvurlari orqali uchuvchan kulning yalpi tashlanishi 700 g/s (2,5 t/soat) ga yaqinni tashkil etadi. Ishchi massasidagi

dastlabki kullanishi ancha yuqori bo'lgan yoqilg'ilarni yoqishda kulni ushlab qolishni samarali ta'minlanishi eng qiyin masalalardan biri bo'lib qoldi. Hududning atrof-muhitini sanitar normasini ta'minlash maqsadida tutun gazlarining oqimidagi kul zarrachalarini ushlab qolish darajasi ^_ку=0,995 ni tashkil qilishi kerak, ^_ку=0,98 dan o'tishiga qaraganda kulning o'tib ketish ulushini 4 marta kamayishiga to'g'ri keladi, elektr filtrlarning kul ushlab qolishining foydalanish sarflari 2 martaga yaqin oshib boradi.