N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

M o liy a v iy fa o liy a td a n o lin g a n b o sh q a d a r o m a d la r .
- Favqulodda foyda m oddalari - bu k o 'zd a tutilm agan, tasodifiy tusga ega 
ho Igan, 
xodisa 
yoki 
x o 'jalik
yurituvchi su b 'ek tn in g odatdagi faoliyati 
doirasidan chetga chiqadigan tusdagi operatsiyalar natijasida paydo b o 'lad ig an
Va olinishi kutilm agan foydadir. B unga darom adlarning favqulodda m oddalari 
y°ki asosiy faoliyatdan olingan boshqa darom adlar bo lim ida aks ettirilishi kerak 
k ° Igan o 'tg an davrlardagi foyda kirm aydi.

---

K orxona faoliyatining oxirgi m oliyaviy natijasi b o ’lib, balans foyda 
hisoblanadi. B alans foyda m ahsulot sotishdan foyda, boshqa sotishdan foyda, 
sotishdan tashqari opcrasiyalar darom ad va xarajatlari sum m asidan iborat.
M ahsulot sotishdan foyda balans foydaning k o ’p qism ini tashkil qiladi. U 
m ahsulot sotishdan tushum (q o 'sh im ch a qiym at so lig ’isiz)dan uning to ’la 
tannarxini ayirish orqali topiladi. A gar m ahsulot tannarxi uning ulgurji narxlardagi 
qiym atidan yuqori b o ’lsa, unda korxona x o ’ja lik faoliyati natijasi b o ’lib zararlar 
hisoblanadi.
K orxona yalpi darom adi ham korxona faoliyatining m oliyaviy natijasini 
ifodalaydi. 
B oshqa 
sotishdan 
foyda 
(zarar) 
korxona 
yordam chi, 
xizm at 
k o ’rsatuvchi ishlab chiqarishlaridagi m ahsulot (ishlar)ni sotishdan hosil b o ’ladi.
Sotishdan tashqari opcrasiyalar darom adlari m ahsulot sotish bilan b o g ’liq 
b o ’lm agan har xil kirim lar, chiqim lar va y o ’qotuvlarni birlashtiradi.
Bu k o ’rsatkich quyidagilam i o ’z ichiga oladi:
- iqtisodiy sanksiyalar va zararlarni koplash y ig ’indisi;
- hisobot yilida aniqlangan o ’tgan yilgi darom adlar (zararlar);
- tabiiy ofatlar zararlari;
- d ebitor qarzdorligi va boshqa qarzlar y o ’qotuvlari;
- ijaraga berilgan m ulk darom adi;
- aksiyalar, obligasiyalar, qim m atli q o g ’ozlar dividentlari;
- qonunga asosan foyda va zararlar hisobiga tegishli boshqa darom adlar, xarajatlar 
va y o ’qotuvlar.
S o f foyda - korxona ixtiyorida qoladigan foyda. U balans foydadan soliqlam i 
ayirish orqali aniqlanadi.
K orxonada so f foydadan korxona texnik rivojlanishi, rezerv fondi va 
dividentlar uchun foydalaniladi.
K orxona m oliyaviy natijalar shaklida foydani aniqlash turlari berilgan:
1.