N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

J is m o n iy e s k ir is h
deganda asosiy fondlarning ishlab chiqarish jaray o n id a 
foydalanishi natijasida butunlay yoki qism an to 'zish i, em irilishi tushuniladi. 
M a'lu m vaqt o 'tg an d an keyin ishlab chiqarishda ishlab turgan m ehnat qurollari 
ishga butunlay va qism an jism o n iy yaroqsiz b o 'lib qoladi, bunday hollarda ular 
Y angisi 
bilan 
alm ashtiriladi 
yoki 
ayrim
qism lari 
kapital 
rem ont 
yoki 
m odem izatsiya qilinadi. Jism oniy eskirish natijasida asosiy fondlarning qiym ati 
y o 'q b o 'lib ketm aydi, balki tayyorlangan m ahsulot qiym atiga ko'chiriladi.
K orxonalarda 
faqatgina 
am alda 
ishlayotgan 
m ashina 
va 
asbob- 
uskunalargina to'zim ay, balki bckor turganlari ham to 'z iy d i (em iriladi). M ashina 
va asbob-uskunalarning jism o n iy eskirish m iqdori ulam ing xizm at qilish m uddati 
va to 'z ish (em irilish) darajasiga nisbatan aniqlanadi.
Fan-texnika taraqqiyoti va m ehnat unum dorligining o 'sish i tufayli ishlab 
turgan m ashina va asbob-uskunalar qiym atining kam aytirilishi ham da eskilariga 
nisbatan unum li va tejam li Y angi m ashinalar k a sh f etilishi, ulam ing ishlab 
chiqarishga jo riy qilinishi natijasida ishlatilayotgan m ashinalarning jism oniy 
eyilish m uddati tugam asdan turib qadrsizlanishi - asosiy fondlarning 
m a 'n a v iy
e s k ir is h i 
deb ataladi. M a'n av iy eskirish fondlarning bahosini vaqti-vaqti bilan 
qayta k o 'rib chiqishni k o 'p jihatdan zarur qilib q o 'y ad i. eskirgan asosiy fondlam i 
Y angilari bilan alm ashtirish rejali ravishda eng kam m ehnat va m ablag' sa rf qilish 
y o 'li bilan am alga oshiriladi.
A sosiy fondlar ishlab chiqarish jaray o n id a asta-sekin 
eskirib, 
o 'z
qiym atining m a 'lu m qism ini 
a m o r t iz a t s iy a
sifatida ishlab chiqarilayotgan tayyor 
m ahsulot qiym atiga oz-ozdan k o 'ch irib boradi.