Н. Маҳмудов, А. Нурмонов Ўзбек тилининг

юзларимни силаб-сийпалади аниқ нутқий бирикмв икки сўз шаклининг грамматик-
семантик алоқасини акс эттпради: III шахс бирликдаги ўтган замон феъли — силаб-
сийпалади (ҳоким кпсм) ва тушум келйшигидаги ох (тобе қисм). Лекин бу богланиш 
орқаеида бошқа сиптактик курилмаларни ҳам кўриш мумкин. Уни қидирма йўли 
парадигматик асиектда (ассоциация асосида) таҳлил қилиш асосида аниц нутқий 
ҳодисаларни умумлаш тиришни тақозо этади. Умумлаштириш эса бизни нутқим 
ҳодисалардан тил ҳодисасига олиб боради. Бу икки босқичда амалга оширилади. 
Биринчи босқичда силаб-сийпалади сўзининг шу бирикма доираоида синтактик 
қоидани бузмаган ҳолда шаклини ўзгартириш асосида (юзларимни силаб-сийпалаб 
юзларимни силаб-сийпалар, юзларимни силаб-сийпалаган ва бошқалар) ѐки тобе 
қисмнинг шаклини ўзгартириш асосида (юзларимдан силаб-сийпалаб) шу нарса маълум 
бўладики, икки сўз шаклининг бир қатор. нуткин бирикиши асосида маълум сўз 
шаклининг (силаб сийпаламоқ) бошқа сўзнинг (юзларим) маълум шакл)! (тушум ѐки 
чиқиш келишиги) билан бирикиш намунаси ҳосягл қилинади. 
Агар бу бирикмани, бир томондан, сочларимнн (соч ларимдан силаб-сийпалади), 
бошларимни (бошларимдаги силаб-сийпалади) каби бирикмалар билан, иккинчи томон 
дан, юзларимни (юзларимдан тирнади, юзларимни томо ша қилди) каби бирикмалар 
билан қиѐсласак, юқоридаги бирикма иамунаси фақат юзларимнн ва силаб-еийплади 
сўзлари учунгина хос эмас, балки умумлашган намуна орқали бир қанча бошқа сўзлар 
асосида қатор реал бирикмалар ҳосил қилиниши мумкин. Бу сўз бирикмаси 
намунасининг муҳим белгиси шуки, ҳоким бўлак ўтимли феълдан, тобе бўлак эса 
тушум келишигидаги отдан ифодаланади. 
Шундай қилиб, таҳлилнинг иккинчи босқичида бирикмаларнинг умумлашган намунаси 
ҳосил қилинади. 
Умумлашган намуна фақат сўз бирикмалари доирасидагина эмас, балки гап 
доираоида ҳам, матн доирасида ҳам мавжуддир. 
- Синтактик бирликларнинг умумлашган намунаси тил бирликлари, уларнинг шу 
умумлашган намуна асосида аниқ реаллашуви эса нутқ бирликларидир.