N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov



Download 2,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet81/126
Sana31.08.2021
Hajmi2,37 Mb.
#160913
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   126
Bog'liq
2 5264940554055058622

 
Bilib oling. 
So‘zlovchi  ba’zan  o‘z  nutqida  birovning 
gapini  aynan  keltiradi.  Birovning  aynan  keltirilgan  gapi 
ko‘chirma  gap,  so‘zlovchining  gapi  esa  muallif  gapi  deyiladi. 
Muallif  gapi  va  ko‘chirma  gapdan  tashkil  topgan  qo‘shma  gapga 
ko‘chirma  gapli  qo‘shma  gap  deyiladi.
170-mashq.
  Ko‘chiring.  Gaplar  tarkibidagi  muallif  gapi  va  ko‘chirma 
gapni  ajrating.  Tinish  belgilarini  izohlang.
Bir  kuni  Durroj  tuzoqqa  tushib  qoldi.  U  ovchiga  yalinib  dedi: 
«Sen  meni  qo‘yib  yuborsang,  barcha  do‘stlarimni  aldab  kelib, 
tuzog‘ingga  tushirib  beraman».  Ovchi  bu  gapdan  achchiqlanib  dedi: 
«Yo‘q,  ovora  bo‘lmay  qo‘yaqol,  men  seni  qo‘yib  yubormayman. 
O‘z  joningni  qutqarmoq  uchun  do‘stlaringga  xiyonat  qilmoqchisan. 
Sofdil  qushlardan  ko‘ra  xiyonatkor  do‘stning  o‘lgani  yaxshi».
171-mashq.
  Matnni  o‘qing,  ko‘chirma  gaplarni  aniqlang,  ularning 
muallif  gapidan  farqini  tushuntiring.
Bir  kishi  ulug‘  bir  hakimning  ziyofatiga  bordi.  U  behuda 
so‘zlarni  haddan  ortiq  ko‘p  gapirdi  va  so‘z  orasida:  «Ko‘p 
so‘zladim.  Endi  so‘zlashni  bas  qilay»,  –  dedi.  Hakim  unga  e’tiroz 
bildirdi:  «Yo‘q,  sen  hali  so‘z  so‘zlaganing  yo‘q!»
Dag‘al  tillar  go‘zal  so‘zlar  bunyod  etmas,
To‘ti  hech  vaqt  qarg‘a  nutqin  irod  etmas.  («To‘tinoma»)
http://eduportal.uz


79
172-mashq.
  Ko‘chiring.  Muallif  gapi  va  ko‘chirma  gapni  aniqlab, 
ularning  joylashish  o‘rniga  va  qanday  tinish  belgisi  ishlatilganligiga 
e’tibor  bering. 
Payg‘ambardan  bir  kishi  so‘rabdi:  «Ey  Rasululloh,  men  kimni 
hurmat  qilay?»  «O‘z  onangni», – deb  javob  beribdi  Payg‘ambar. 
U  yana  so‘rabdi:  «Onamdan  boshqa  yana  kimni?»    Payg‘ambar: 
«Onangni»,  –  deb  javob  beribdi.  Haligi  kishi  uchinchi  marta 
so‘raganida  ham  «Onangni»  degan  javobni  olibdi.  U  to‘rtinchi 
marta  o‘z  savolini  qaytarganida,  Payg‘ambar:  «O‘z  otangni,  so‘ngra 
yaqinlaringni  va  qarindoshlaringni»,  –  deb  javob  beribdi.  (Hadis)
173-mashq. 
Ko‘chirma  gapli  qo‘shma  gapga  to‘rtta  misol  keltirib, 
ko‘chirma  gapning  o‘rni  va  tinish  belgilarini  izohlang.
1. Qanday  gaplarga  ko‘chirma  gapli  qo‘shma  gap  deyiladi?
2. Ko‘chirma  gaplar  qanday  tinish  belgisi  bilan  yoziladi?
3.  Muallif  gapi  va  ko‘chirma  gapning  joylashishi  haqida  gapiring.
174-mashq.
 Uyga vazifa.
  O‘zingiz  o‘qiyotgan  badiiy  asardan 
ko‘chirma  gapli  qo‘shma  gapga  to‘rtta  misol  yozing.  Ko‘chirma  gapli 
qo‘shma  gaplarda  qanday  tinish  belgilari  ishlatilganini  ayting.

Download 2,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish