N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov

35-dars. BOG‘LOVCHISIZ QO‘SHMA GAPLARNING BOSHQA 
QO‘SHMA GAP TURLARI BILAN MA’NODOSHLIGI
Topshiriq. 
Berilgan  gaplarning  turlarini  ayting.  Ular  qanday  farq- 
lanayotganini  izohlang.
1.  Bir  kishi  ariq  ochadi,  ming  kishi  suv  ichadi.
2.  Bir  kishi  ariq  ochadi  va  ming  kishi  suv  ichadi.
3.  Bir  kishi  ariq  ochsa,  ming  kishi  suv  ichadi
.
http://eduportal.uz

---

71
Bilib oling.
 
Zidlik,  sabab,  shart,  payt  munosabatlari 
bog‘lovchisiz,  bog‘langan  va  ergashgan  qo‘shma  gaplar 
bilan  ham  ifodalanishi  mumkin.  Shunga  ko‘ra  ular  bir-biriga 
ma’nodosh  bo‘la  oladi.
155-mashq.
 
Ko‘chiring.  Bog‘lovchisiz  qo‘shma  gaplarni  bog‘langan 
va  ergashgan  qo‘shma  gapga  aylantiring.
1.  Qor  yog‘di  –  don  yog‘di.  (Maqol)  2.  Sir  ko‘p  olam 
qa’rida,  Mo‘jizaga  kon  olam.  (Usmon Azim)  3.  Ayrilganni  ayiq 
yer,  Bo‘linganni  bo‘ri  yer.  (Maqol)  4.  Yurgan  daryo  –  o‘tirgan 
bo‘yra.  (Maqol)
Namuna:
  Qor  yog‘di  –  don  yog‘di.  // Qor  yog‘di,  go‘yo  don 
yog‘di.  //  Qor  yog‘di-yu,  don  yog‘di.
156-mashq.
  Gaplarni  o‘qing,  bog‘lovchisiz  qo‘shma  gaplarni 
bog‘langan  va  ergashgan  qo‘shma  gaplarga  aylantiring.
Bilim  bilan  kishining  martabasi  oshadi,  ilmsizlik  kishini 
tubanlashtiradi.  Odamning  yetugi  saxiy  kishidir,  saxiylik  kishiga 
sharaf  keltiradi.  Saxovatsiz  kishi  mevasiz  daraxtdir,  mevasiz 
daraxtdan  ortiq  naf  kutma.  (Ahmad Yugnakiy) 
Namuna:
  Saxovatsiz  kishi  mevasiz  daraxtdir,  shuning  uchun 
mevasiz  daraxtdan  ortiq  naf  kutma.