N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov

40-dars. KO‘CHIRMA GAPLI QO‘SHMA GAPNING 
TUZILISHI
Topshiriq.
  Berilgan  gapdan  muallif  gapi  va  ko‘chirma  gapni  ajrating. 
Tinish  belgilarining  qo‘llanilishini  izohlang. 
«Intilganga  tole  yor»,  – 
deydi  xalqimiz. 
 
Bilib oling.
  Ko‘chirma  gapli  qo‘shma  gaplar  doimo  ikki 
qismdan  – 
muallif  gapi va ko‘chirma  gapdan  tashkil 
topadi.
175-mashq. 
Ko‘chiring.  Muallif  gapi  va  ko‘chirma  gapni  aniqlang. 
Ularning  qo‘llanish  o‘rniga  e’tibor  bering.
http://eduportal.uz

---

80
Donodan  so‘radilar:  «Ey  donishmand,  kishi  uchun  eng  yaxshi 
narsa  nima?»  Aytdi:  «Jim  turmoq,  ortiqcha  so‘zlarni  aytmaslik». 
Yana  so‘radilar:  «Unda  bu  xislat  bo‘lmasa-chi?»  Dono  javob  berdi: 
«Unday  odamning  bo‘lmagani  yaxshi».
176-mashq. 
Ko‘chiring.  Muallif  gapi  va  ko‘chirma  gapni,  ularning 
joylashish  o‘rnini  aniqlang.  Tinish  belgilarining  qo‘yilishiga  e’tibor 
bering.
1.  «Rahmat,  ona  qizim»,  –  dedi  muharrir  mehri  tovlanib. 
(Murod Muhammad Do‘st)  2.  «Ke,  picha  dam  ol,  chirog‘im, 
toza  charchabsan», –  dedi  bobom.  (Oybek)  3.  Kampir  oyoq  ostida 
o‘sgan  o‘tdan  yulib,  kiyik  tomon  yura  boshladi:  «Ma,  jonivor, 
ma!»  (Said Ahmad)  4.  «Shoshmang,  Ahmadjon»,  –  dedi  yigit. 
(Abdulla Qahhor)  5. Xalil  bobo  nevarasiga  girgitton  bo‘lib:  «Hoy 
bolam,  senga  nima  bo‘ldi?  A?  Nima  qildi,  toychog‘im-a?»,  –  der 
edi.  (A. Muqimov)  6. «Zab  yigit  ekansiz-da,  Tursunalijon.  Barakalla, 
barakalla», –  dedi  u.  (A. Muqimov)