N. M. Alovddinova Ilmiy va pedagogik xizmatlar markazi direktori

Mustahkamlash uchun savollar
Go‘niya yasashning 
TEXNOLOGIK XARITASI
T/r
Ish ketma-ketligi
Ish eskizi
(yoki texnik rasmi)
Asboblar
Jihoz va 
moslamalar
o‘lchov va 
rejalash
ish
1.
Go‘niyaning asosi kunda 
va chizg‘ich qismlari 
uchun yog‘och materiali 
tanlab olinadi va ish 
eskizida ko‘rsatilgan 
o‘lchamlar bo‘yicha 
belgilab olinadi.
chizg‘ich
qalam
–
2.
Kunda belgilangan 
o‘lcham bo‘yicha kesib 
olinadi.
chizg‘ich,
reysmus,
go‘niya
arra,
randa
–
Ishning maqsadi:
go‘niya yasashni o‘rganish.
Jihozlar:
texnologik xarita, chizg‘ich, sirkul, reysmus, go‘niya, qalam, arra, 
randa, iskana, egov, bolg‘a, yog‘och to‘qmoq, jilvir qog‘oz, cho‘tka, xavfsizlik 
texnikasi qoidalari, namunalar.
Ishning bajarilish tartibi: 
g‘oniya yasash berilgan texnologik xarita 
asosida amalga oshiriladi.
Go‘niya yasash
4-amaliy mashg‘ulot
@edurtm_uz

---

36
TEXNOLOGIYA VA DIZAYN YO‘NALISHI
3.
Chizg‘ich qismi 
belgilangan o‘lcham 
bo‘yicha kesib olinadi.
chizg‘ich,
reysmus,
go‘niya
arra,
randa
–
4.
Kundaning bir uchidan 
quloq hosil qilish uchun 
o‘lchamlar belgilab 
olinadi.
chizg‘ich,
reysmus,
go‘niya
qalam
–
5.
Belgilangan o‘lchamlar 
bo‘yicha quloq ochiladi.
–
arra,
to‘qmoq,
iskana
–
6.
Kunda qismida ochilgan 
quloqqa PVA yelimi 
surtilib, unga chizg‘ich 
qismi kiritib o‘rnatiladi. 
Burchak qismi 90º 
dan iborat ekanligi 
tekshiruvchi go‘niya 
yordamida tekshiriladi.
go‘niya
egov,
iskana
PVA yelimi, 
cho‘tka,
7.
Kunda va chizg‘ich 
mustahkam bo‘lishi 
uchun ularning birikkan 
qismi markazidan elektr 
dreli yordamida teshik 
ochiladi.
Teshik diametriga mos 
diametrli yog‘och mix 
tayyorlanadi.
PVA yelimi yordamida 
yog‘och mix bilan 
mustahkamlanadi. 
Tayyor bo‘lgan go‘niya 
pardozlanadi.
chizg‘ich,
sirkul
bolg‘a,
egov
jilvir qog‘oz,
cho‘tka
@edurtm_uz

---

37
10-§. METALLARNING FIZIK, MEXANIK VA 
TEXNOLOGIK XOSSALARI
Metallga ishlov berish ustaxonasida buyum 
tayyorlash uchun unga mos materialni tanlash 
lozim. Metall yoki qotishmalarni tuzilishi jihatidan 
to‘g‘ri tanlash ularning fizik, mexanik va texnologik 
xossalariga bevosita bog‘liqdir.
Xossa
– materialni boshqa materiallarga 
nisbatan son yoki sifat jihatidan bir xilligi yoki farq 
qilishi ko‘rsatkichi. 
Metallar, asosan, fizik, mexanik va texnologik 
xossalariga ko‘ra farqlanadi (3-jadval).
T/r
Metall va uning 
qotishmalari xossalari
Xossalar tavsifi
I. Fizik xossalar
1.
Rangi
Metall yoki qotishma rangini aniqlash.
2.
Zichligi
Birlik hajmidagi modda miqdori.
3.
Eruvchanligi
Metall yoki qotishmaning qattiq holatdan 
suyuqlikka o‘tishi.
4.
Issiqlik o‘tkazuvchanligi
Metall yoki qotishmaga ishlov berish jarayonida 
issiqlikni bir-biriga o‘tkazish qobiliyati.
5.
Elektr o‘tkazuvchanligi
Elektr maydoni ta’sirida metall yoki qotishmadan 
elektr tokining o‘tishi.
6.
Issiqdan 
kengayuvchanligi
Metall yoki qotishma qizdirilgan vaqtda hajmining 
o‘zgarishi.
II. Mexanik xossalar
1.
Mustahkamlik
Metall yoki qotishmaning deformatsiyalanish va 
yemirilishga qarshilik ko‘rsatish qobiliyati.
2.
Qattiqlik
Metall yoki qotishmaning sharcha, konus, piramida 
ko‘rinishidagi sharning botib kirishiga qarshilik 
ko‘rsata olish qobiliyati.