N. M. Alovddinova Ilmiy va pedagogik xizmatlar markazi direktori

163
2-§. MAHALLIY HUDUDDA KENG TARQALGAN QISHLOQ 
XO‘JALIGI EKINLARINING AGROTEXNIK JARAYONLARI
Qishloq xo‘jaligi
– aholi uchun oziq-ovqat mahsulotlarini yetkazib beruvchi asosiy 
manba. Ayni vaqtda u keng iste’mol mahsulotlari ishlab chiqaruvchi sanoatning bir 
qancha tarmoqlari uchun xomashyo yetkazib beradi. 
Qishloq xo‘jaligida mamlakat milliy daromadining taxminan uchdan bir qismi 
yaratiladi. Shu sababli mamlakat butun iqtisodiyotining o‘sish surʼatlari, xalq 
farovonligini oshirish ko‘p jihatdan qishloq xo‘jaligining rivojlanish darajasiga ham 
bog‘liq. 
Qishloq xo‘jaligining asosiy tarmoqlari
– dehqonchilik va chorvachilik. Ular ham, 
o‘z navbatida, qator kichikroq tarmoqlarga bo‘linadi. Dehqonchilikda – dalachilik, 
sabzavotchilik, polizchilik, bog‘dorchilik, o‘rmon xo‘jaligi va hokazolar; chorvachilikda –
qoramolchilik, qo‘ychilik, yilqichilik, parrandachilik, asalarichilik, pillachilik kabi 
tarmoqlar. 
O‘z navbatida, dehqonchilik va chorvachilik tarmoqlari ekiladigan ekinlar 
(paxtachilik, g‘allachilik, sholikorlik kabi) va chorva mollari turlari (qoramol, qo‘y, ot, tuya 
kabi) bo‘yicha guruhlanadi. O‘zbekiston Respublikasining fermer xo‘jaliklarida asosiy 
dehqonchilik tarmoqlari guruhiga kiruvchi ekiladigan ekinlaridan biri paxta bo‘lib, u 
Respublikamizning ko‘plab yer-maydonlarida yetishtiriladi. Uning g‘o‘zasi texnik ekinlar 
ichida eng qimmatlisi hisoblanadi. U, asosan, tolasi uchun o‘stiriladi. Paxta tolasi juda 
keng miqyosda va turli xil maqsadlar uchun ishlatiladi.
Qishloq xo‘jaligi
– moddiy ishlab chiqarishning asosiy tarmoqlaridan biri. Tarmoq 
dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarini olish uchun ekinlar ekish va chorva 
mollarini ko‘paytirish bilan shug‘ullanadi, aholini oziq-ovqat mahsulotlari bilan xalq 
xo‘jaligining bir qancha tarmoqlarini xomashyo bilan taʼminlaydi.
ESLATMA
Paxta qimmatli o‘simliklardan sanalib, uning 
chigiti erta bahorda yerning harorati 12–14 ºC 
bo‘lgandan so‘ng, ya‘ni taxminan 1–10-aprelda 
urug‘ ekish mashinalari yordamida ekiladi.
G‘o‘za o‘sish davrida 4 ta fazani boshidan 
kechiradi (2-rasm): 1-fazasi maysalar unib 
chiqqandan birinchi chin barg chiqargunga 
qadar, 2-fazasi chin barg chiqarganidan shonalagunga qadar, 3-fazasi shonalagandan 
gullagunga qadar, 4-fazasi esa gullagandan ko‘saklari pishib, yetilgunga qadar davom 
etadi.
@edurtm_uz

---