N. M. Alovddinova Ilmiy va pedagogik xizmatlar markazi direktori

165
3-rasm.
O‘g‘it turlari.
Mustahkamlash uchun savollar
1. Paxtani ekish muddati qachon? 
2. G‘o‘za nima uchun chekanka qilinadi?
3. G‘o‘za o‘zining o‘sish davrida qancha fazani boshdan kechiradi?
3-§. O‘SIMLIKLARNI PARVARISH QILISH VA 
OZIQLANTIRISH QOIDALARI
O‘simliklarni parvarish qilishda ularning o‘sishi uchun yorug‘lik, issiqlik, namlik, oziq 
moddalar, havo hamda tuproq zaruriy sharoit omillari hisoblanadi.
Quyoshdan kelayotgan yorug‘lik ta’sirida o‘simlik bargi va yashil poyasida 
kraxmal, qand, oqsil, moy va boshqa moddalar hosil bo‘ladi. Agar o‘simlikka yorug‘lik 
yetishmasa, uning barglari sarg‘ayadi, butunlay qorong‘u joyda saqlansa, o‘simlikning 
yashil xususiyati yo‘qoladi. O‘simlik daraxt tagida o‘stirilganda, qalin qilib ekilganda, 
shuningdek, begona o‘tlar ko‘payib, soyalatib qo‘yganda, juda nimjon bo‘lib o‘sadi. 
Poyalari ingichkalashadi va o‘simlikning o‘zi sarg‘ayib, hosili juda kamayib ketadi. 
Ayrim o‘simliklar soya joyda mutlaqo hosil bermaydi. Hamma o‘simliklar ham 
yorug‘likni bir xil talab qilavermaydi. Ayrim o‘simliklar yorug‘lik yetarli va ko‘p miqdorda 
bo‘lgandagina yaxshi o‘sib mo‘l hosil bersa, ayrimlari biroz soya bo‘lsa ham o‘saverishi 
mumkin. Masalan, kungaboqar, makkajo‘xori, qovun, tarvuz, qovoq, pomidor, baqlajon, 
qalampir, bodring va boshqa o‘simliklar yorug‘sevar o‘simliklardir. 
Ayrim o‘simliklar yorug‘sevar bo‘lishi bilan birga yorug‘likning qisqa muddat tushib 
turishini xohlaydi. Ular yorug‘lik 8–10 soatdan kam bo‘lmaydigan, lekin 12–14 soatdan 
oshmaydigan sharoitni talab etadi. Ayrim o‘simliklar esa soyaga chidamliroq bo‘ladi. 
Bunday o‘simliklarga rediska, ukrop, piyoz, lavlagi, malina, qulupnay va boshqalar kiradi.
Har qanday o‘simlikni parvarish qilishda ozuqaviy moddalar, ya’ni organik 
o‘g‘itlar (go‘ng, kompost, yashil o‘g‘it va boshqa), mineral o‘g‘itlar (azotli, fosforli, 
kaliyli, kompleks o‘g‘itlar, ohakli, mikroo‘g‘itlar), bevosita va bilvosita ta’sir qiladigan, 
shuningdek, bakterial o‘g‘itlardan foydalaniladi (3-rasm). O‘simliklar yetarli darajada 
oziqlantirilsagina yuqori hosil beradi. 
@edurtm_uz

---