N. M. Alovddinova Ilmiy va pedagogik xizmatlar markazi direktori

Chorvachilik sistemasi 
– chorvachilik tarmog‘i yo‘nalishini va chorva mollarini 
urchitish, boqish hamda asrash usullarini aks ettiruvchi tashkiliy, zootexnika va 
veterinariya tadbirlari majmuasi. Bu tadbirlar kam mehnat va mablag‘ sarflab, ko‘p 
mahsulot yetishtirishga qaratilgan. Chorvachilik sistemasi mahalliy tabiiy-iqtisodiy 
sharoit va xo‘jalikning ishlab chiqarish resurslariga qarab shakllanadi. Chorva 
hayvonlarining yaxshi o‘sishi va ularning mahsuldorligini oshirishda tashqi muhit 
katta ta’sir qiladi. Chorvachilikni rivojlantirishda iqlim, joyning o‘ziga xos sharoitlari 
hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Iqlimning hayvonlarga ham, yem-xashak bazasiga ham ta’siri 
Chorva hayvonlarini saqlash va parvarish qilish usuliga 
ko‘ra chorvachilik sistemalari:
1) yaylovlarda hayvonlarni boqish sistemasi;
2) yaylovlarda hayvonlarni haydab boqish sistemasi;
3) yaylov va og‘ilxonalarda hayvonlarni boqish sistemasi;
4) og‘ilxona va yaylovlarda hayvonlarni boqish sistemasi.
@edurtm_uz

---

196
QISHLOQ XO‘JALIGI TEXNOLOGIYASI YO‘NALISHI
Namlik.
Chorva mollari boqiladigan xonalarda ma’lum miqdorda namlik bo‘lishi 
kerak. Bu namlik haroratga va molxonadagi havoning almashinishiga bog‘liq. Poldagi, 
suvdonlardagi va ho‘l yem-xashakdagi namning bug‘lanishi natijasida molxonada 
havoning namligi ortadi. Shuningdek, hayvonlar nafas chiqarganda va terlaganda ham 
ko‘p miqdorda suv bug‘lanadi. Masalan, 400–500 kg keladigan sigir bir sutkada 8–12 
kg namlikni bug‘lantirishi aniqlangan.
Molxonada namlikning ko‘p bo‘lishi ham, ortiqcha quruq bo‘lishi ham hayvonlarga 
yomon ta’sir qiladi. Sovuq, nam havoda hayvonlar issiqlikni ko‘p tarqatishi natijasida 
sovuq qotadi va shamollab kasal bo‘ladi. Ayniqsa, sovuq nam havo yosh hayvonlar 
uchun ancha xavfli.
Molxona havosi haddan tashqari quruq bo‘lsa, mollarning tomog‘i qurib qoladi 
hamda chang ko‘payib, ularning kasallanishiga sababchi bo‘ladi.
Yorug‘lik. 
Molxonaga yorug‘lik yaxshi tushib turishi lozim. Yorug‘ xonalarda mollar 
yem-xashakni yaxshi topib yeydi. Yorug‘lik tushib turadigan xonalarda parrandalar, 
otlar, qoramollar yaxshi rivojlanadi. Lekin molxonaga kechasi lampalar yoqib qo‘yish 
mollarning yaxshi dam olishiga xalaqit beradi.