N. M. Alovddinova Ilmiy va pedagogik xizmatlar markazi direktori

166
QISHLOQ XO‘JALIGI TEXNOLOGIYASI YO‘NALISHI
Urug‘ ekilganidan hosil yetilgunga qadar o‘simlik hayotida keskin o‘zgarishlar ro‘y 
beradi – o‘simlik o‘sadi va rivojlanadi. 
O‘simlikning o‘sishi
– uning miqdoriy jihatdan o‘zgarishi (poya o‘sadi, barg soni 
ko‘payadi, shoxlanadi). 
O‘simlikning rivojlanishi
– o‘simlikda kechadigan sifat jihatidan o‘zgarishlar. 
Fotosintez jarayonida hosil bo‘lgan moddalar fermentlar yordamida boshqa ancha 
murakkab moddalarga aylanadi va o‘simlikning har xil organlarida to‘planib boradi. 
Bu jarayon o‘simlikning sifat jihatidan o‘zgarishlariga olib keladi, o‘simlikda generativ 
(o‘simlik avlodining o‘zgarishi) organlar shakllanadi, rivojlanadi, meva hosil bo‘ladi. 
O‘simliklar o‘sish va rivojlanish davrlarini o‘tishi uchun maʼlum sharoit talab qilinadi. 
O‘simliklarning o‘sish davri kuzgi navlar uchun 180–240 kun va bahoriy navlar uchun 
90–120 kunni tashkil qiladi. Ob-havoning taʼsirida o‘simliklarning o‘sish davri 20–30 
kunga o‘zgarishi mumkin.
O‘simliklarning o‘sish va rivojlanish davrlari
Maysalanish davri
Ekilgan urug‘ suv shimib unib, yer betiga boshlang‘ich bargini chiqaradi, murtak ildizi 
o‘sadi. Bu davrda ma’lum miqdorda suv va issiqlik talab qiladi. Suvning miqdori har 
xil bo‘ladi. Urug‘ unib chiqishi uchun 1–10 ºC harorat kerak bo‘ladi.
Tuplanish davri
O‘simliklarda ikkilamchi ildiz va qo‘shimcha poya o‘sadi. Bu davrda o‘simliklar suvga 
va ozuqaga talabchan bo‘ladi. Davr 20–25 kun davom etadi. 
Nay o‘rash davri
O‘simlik juda tez o‘sadi, sutkalik o‘sish ekinlar uchun 3–5 cm ni tashkil etadi. Poya 
bilan navbatdagi barglar ham rivojlanadi. Bu davr ham 20–25 kun davom etadi. 
Asosiy talab qiladigan omillar – suv, ozuqa, havo, yorug‘lik. Davrning oxirida ekilgan 
o‘simlik naviga mos balandlik va barg soniga ega bo‘ladi.
Boshoqlanish davri
O‘simlikning eng yuqori barg qinidan gulto‘plamning 1/3 qismi ko‘ringanda 
boshlanadigan davr bo‘lib, suv va yorug‘lik talab qilinadi. Davr 10–15 kun davom 
etadi. O‘simlikning o‘sishi davom etadi, ammo ancha sust kechadi. 
@edurtm_uz

---