N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

Eshitish sezgilari
Eshitish sezgilari tovushlam i eshitishdan iborat bo'lib, musiqaviy va shovqinli 
tovushlami aks ettiradi. Odatda tovushlar oddiy va murakkab turlarga ajratiladi, 
ulam ing birinchisi tonli, ikkinchisi esa bir necha tondan tashkil topadi. Tonlardan biri 
asosiy ton hisoblanib, u tovushning balandigini, kuchini belgilaydi, boshqalari 
keluvchi tovushlar sanalib. ular obertonlar deyiladi M usiqa asboblaridan taralayotgan 
tovushlam ing o 'z ig a xosligi fan tilida tem br deb ataladi. Hatto nutq tovushlan ham
38

---

ohangli tovushlar (unli tovushlar) voki shovqinlardan 
(undosh tovushlar) tashkil 
topgan bo'ladi
Eshitish sezgilari organi quloq bo'lib. tashqi quloqlar suprasi bilan eshituv 
yo'lidan iborat. O 'sha quloqlar nog 'o ra parda va unga yopishgan uchta suyakcha: 
bolg'acha. sopdan va uzangidan tashkil topgan. Ichki quloq (quloq labirinti) o'zaro 
birlashmagan uchta bo'iakdan tuzilgan.
Tashqi quloq havo to ‘lqinlarini vig'uvchi kam ay vazifasini bajaradi N og'ora 
parda va unga yopishgan suyakchalar havo to'lqinlarini ichki quloqqa uzatadi. 0 ‘rta 
quloq maxsus yo'l orqali o g 'iz va burun b o 'shlig'i bilan tutashgan bo'ladi. Ichki 
quloqlarnm g yuqori qisrni uchta vanm doira kanaldan, o 'rta qisnn kameradan va 
pastki qismi chig'anoqdan tashkil topgan.
Ichki quloqlam ing uchchala bo'lim i endolim fa nomli suyuqlikdan iboratdir. Ichki 
quloqlarnm g asosiy qismi chig'anoqdan iborat bo'lib, uning ichida kortiy organ 
mavjud, u gum baz shakliga ega bo'lib, asosida mem brana joylashgan Membrana 
uzunligi qisqarib boruvchi elastik tolalardan iborat bo'lib, ular tarang tortilgan 
to'rlarga o'xshaydi. Uning yuqori qism ida maxsus, tavoqchasimon hujayralar mavjud 
va ular kortiy dugalan deb yuritiladi. M em brananing tolalan endolim faga ingichka 
q o 'lla n bor maxsus hujayralar yordam ida komiy dugalari orqali katta yarim sharlar 
p o'stining bo'lagida joylashgan.