N I z o m I y n o m I d a g I t o s h k e n t d a V l a t p e d a g o g I k a u n I v e r s I t e t I h a y d a r o V f. I

xu lqdir  de:: 
asosla di.  X u lq   u  yoki  bu  hatti-hara katlar,  am allar,  re a k s iy a l a rd a   ifodalanib,  tashc 
i 
ta 's i r - s t i m u l g a   b o g 'li q d ir.  S H u n in g   uchun  h a m   in son  v a   u n in g   p sixolo giyasin i  bilish 
u c h u n   o ' s h a   t a ’sir  k o 'rs a t u v c h i  va  t a ’sirlan g an   xu lq   o 'r g a n i lis h i  kerak.  Bu  na rs a la r
60

---

bizning  xozirgi  sharoitim izda  ham   ishlab  chiqarishni  tashkil  etishda,  t a ’lim  berishda 
va 
psixote rapiyada  inobatga  olinadi,  ular  o ‘tkazgan  m a s h h u r  «S-R»  formulasi 
biz ning  sharoitlard a  h a m   t a ’sir  ko 'rsatis h   te xnikasida  in obatga  olinadi,  ular  o 'z  
dolzarbligin i  y o 'q o tg a n i  y o ‘q.
B ix evioriz m   psixologiya  maktabi,  psixolo giya  fanining  predm eti  psixikani 
em as,  balki  inson  va  h a y v o n la r  xulqini  o 'rg a n ish d a n   iboratdir,  degan  g 'o y a n i  ilgari 
su ruvchi  va h im o y a  qiluvchi  oqimdir.
Atoqli  je n e v a lik  
psixolo g  Jan 
Piaje  (1896-1980) 
murakkab 
intellekt 
m u a m m o s ig a   b a g 'is h la n g a n   nazariyani  ishlab  chiqdi.  U  aksariy at  hollard a  “ta f a k k u r” 
tushunchasi  o 'r n i g a   “ in tellekt”  terminini  q o'll aydi,  lekin  s hunga  qaram asdan,  uning 
tadqiqotlarida  "tafakkur p sixolo giyasi”  de gan  s o 'z   birikmasini  uchratsa  bo'la di.
J.Piaje ning  intellekt  nazariyasi  ikkita  m uhim  ji h a tg a   ajratilgan  b o 'lib ,  intellekt 
funksiyalar i  h a m d a   in tellektning davrlari  ta ’limotlarini  o ' z   ichiga  qam rab  oladi.