N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Yo‘laklar va sektorlar. 
Yo‘lak 
– bu diskning bitta tarafidagi 
bir «halqa» ma’lumotlardir. Diskdagi yozish yo‘lagi axborot 
saqlash birligi sifatida foydalanish uchun juda kattadir. Shuning 
uchun diskdagi yo‘laklar 
sektor
 deb ataladigan, raqamlangan 
bo‘laklarga bo‘linadi.
Sektorlar soni yo‘laklar zichligiga va jamlagich turiga bog‘liq. 
Masalan, egiluvchan disklar yo‘laklari 8 tadan 36 tagacha 
sektorlarni, qattiq disk yo‘laklari esa – 380 tadan 700 tagacha 
sektorni o‘z ichiga olishi mumkin. Formatlashning standart 
dasturlari yordamida yaratilgan sektorlar 512 bayt sig‘imga ega.
Yo‘laklardagi sektorlarning raqamlanishi noldan boshlanadigan 
silindr va o‘qish/yozish moslamalaridan farqli ravishda birdan 
boshlanadi. Masalan, 3,5 dyuym (1,44 Mbayt sig‘imli) formatli 
HD (High Density) disketa 0 dan 79 gacha raqamlangan 80 ta 
silindrdan tashkil topgan, diskyurituvchida ikkita o‘qish/yozish 
moslamasi o‘rnatilgan (0 va 1 raqamlari bilan) va silindrning har 
bir yo‘lagi 18 ta sektorga bo‘lingan (1–18).
Disk formatlanganda har bir sektorning boshi va oxirida 
ularning raqamlarini, shuningdek, xizmatchi axborotni yozish 
uchun  qo‘shimcha  soha  yaratiladi,  shunga  muvofiq  kontroller 
sektor  boshi  va  oxirini  identifikatsiyalaydi.  Bu  formatlangan  va 
formatlanmagan disk sig‘imini ajratishga imkon beradi. Disk 
sig‘imi formatlangandan so‘ng kamayadi, chunki jamlagichning 
ravon ishlashi uchun diskdagi bir qancha maydon xizmatchi 
axborot uchun zaxiralangan bo‘lishi kerak.
Har bir sektorning boshida uning 
sarlavhasi
 (prefiks – prefix 
portion) yoziladi, bu sarlavha orqali sektor boshi va tartib 
raqami aniqlanadi, oxirida esa ma’lumotlarning butunligini 
tekshirishda foydalaniladigan tekshiruv (nazorat) yig‘indisi 

---

55
joylashgan
 natija
  (suffiks  –  suffix  portion)  yoziladi.  Ko‘pchilik 
yangi diskyurituvchilarda sarlavha o‘rniga o‘ziga katta hajmdagi 
ma’lumotlarni sig‘diruvchi