N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

3-BoB. qaTTIq dISK
Qattiq magnit disklardagi jamlagich
(QMDJ) yoki 
vinchester
hamda 
HDD
(Hard Disk Drive) kompyuterlar diskli xotirasining 
asosiy qurilmasi hisoblanadi. Protsessor va tezkor xotira bilan 
birgalikda vinchester kompyuterning quvvatini belgilaydi. Undan 
katta hajmli (o‘nlab va yuzlab Gigabayt) axborotni saqlash, kam 
vaqtda ega bo‘lish (millisekund birliklar), ma’lumotlarni uzatishning 
katta tezligi (sekundiga o‘nlab-yuzlab megabayt), yuqori ishonchlilik, 
o‘rtamiyona narxlar va bir qator foydali xususiyatlar talab qilinadi.
Egiluvchan disklardan (disketa) farqli ravishda, ularni bukib 
bo‘lmaydi, shuning uchun 
qattiq disk
nomi kelib chiqqan. Ko‘pchilik 
qurilmalarda ular yechilmaydigan bo‘ladi, shuning uchun ham ba’zida 
bunday jamlagichlarni 
qayd qilingan
(fixed disk) jamlagichlar deb 
ataladi.
3.1. Qattiq disklardagi jamlagichlarning asosiy 
komponentlari va ko‘rsatkichlari
Qattiq disklardagi jamlagichlarning ko‘plab har xil turlari mav-
jud, lekin deyarli ularning hammasi bir xil asosiy bog‘lamalardan 
tashkil topgan. Bu bog‘lamalarning konstruksiyasi, shuningdek, 
qo‘llanilayotgan materiallar sifati turli xil bo‘lishi mumkin, lekin 
ularning asosiy ishchi tavsiflari va ishlash tamoyillari bir xil.
Qattiq disklardagi jamlagichlar tipik konstruksiyasining asosiy 
elementlariga (3.1-rasm) quyidagilar kiradi:
–
disklar;
– o‘qish/yozish moslamalari;
–
kallak uzatmasi mexanizmi;
–
disk uzatmasi dvigateli;
–
boshqaruv sxemali bosma plata;

---

43
–
razyom va kabellar;
– konfiguratsiya elementlari.
Odatda, disklar disklar uzatmasi dvigateli, kallaklar va kallaklar 
uzatmasi mexanizmi 
hda
(Head Disk Assembly – disklar va kallak-
lar bloki) deb nomlangan germetik g‘ilofda joylashadi. Bu blok yago-
na bog‘lamadek qaralib, uni hech qachon ochishmaydi. HDA blokiga 
kirmaydigan boshqa bog‘lamalar (bosma plata, old panel, konfi-
guratsiya elementlari va montaj detallari) yechiladigan hisoblanadi.
Qattiq disk ko‘rsatkichini umumiy ko‘rsatkichlarga, ichki tashkiliy 
ko‘rsatkichlarga, tezlik va unumdorlik ko‘rsatkichlariga ajratish 
mumkin.
Umumiy ko‘rsatkichlarga quyidagi ko‘rsatkichlar kiradi: