N husanov m. Husanova r. Xo‘jaqulova

14-topshiriq. Odamlarning to‘rt guruhga bo‘linishi haqidagi matnni kengaytirib 300 so‘zdan iborat matn tuzing:

1. 
   Aqllilar – ular biror voqea sodir bo‘lmasdan oldin undan qutulish yo‘lini va tadbirini o‘ylab ish tutadilar. Odamlar oxirida qiladigan ishni ular avval qilib qo‘yadilar.
   
2. 
   Yarim aqllilar – ular biror hodisa yuz bersa, o‘zlarini yo‘qotmaydilar, undan qutulish chorasin qidiradilar va balo domidan qutiladilar.
   
3. 
   Nodonlar – ular biror voqea yuz bersa, o‘zini yo‘qotib qo‘yadilar, uning chora-tadbirini qidirish o‘rniga befoyda dod-voy qilishdan nariga o‘tmaydilar.
   
4. 
   Axmoqlar – balo-qazo, ko‘ngilsiz ishlar bo‘lishi mumkinligiga aqllari ham etmaydi, etsa ham harakatsiz, e’tibor bermay yuraveradilar, unga qarshi chora-tadbir qo‘llashga ham erinadilar, yoki umuman hech narsa qilishni xohlamaydilar. Natijada omad ulardan doimo qochadi. Itning keyingi oyog‘i bo‘lib turtinib-surtinib yuraveradilar. Bunday odamlar ahmoq odamlardir. Bundaylarga achinib ham bo‘lmaydi.
   

15-topshiriq. Quyidagi savollarga batafsil va aniq javob bering.
Dunyo nima?
Kim donishmand?
Ota nega farzandiga tanbeh beradi?
Eng baxtli ota-ona kim?
Farzand nimani tanlolmaydi?
Farzand uchun bu dunyoda eng og‘ir gunohlar nimalar?
16-topshiriq. Matnga xos xususiyatlarni yozing

8-mavzu: Matn va iqtisodiy hujjatlar
1-topshiriq. Iqtisodiyotga oid hujjatlar haqidagi ma’lumotlarni yodda tuting.
O‘zbek tilida iqtisodiyotga oid mukammal hujjatlarni yaratish dolzarb masaladir. Mukammal hujjatni yaratish uchun o‘zbek tilining qonun va qoidalaridan to‘g‘ri foydalanish zarur. Demak, har bir mutaxassis o‘zbek tilining imlo qoidalarini, tinish belgilarini, uslubiy qoidalarini yaxshi bilishi shart.
Hujjatlar rasmiy munosabatlarni ifodalagani uchun ham xolis bo‘lishi lozim. Demak, hujjatlar tilida emotsional tushunchalarni ifodalovchi so‘zlar va vositalar qo‘llanilmaydi.
Hujjat aniq, ixcham, lo‘nda hamda mazmunan to‘liq bo‘lishi lozim.
Hujjatlar o‘ziga xos uslubga ega. Hujjatda ot va fe’lga tegishli so‘zlar ko‘proq qo‘llaniladi. Sintaktik xususiyatidan kelib chiqib asosan, darak va buyruq gaplar ishlatiladi.
Hujjatlar tilida turg‘unlashgan, qoliplashgan so‘z birikmalaridan ko‘proq foydalaniladi. Masalan, buyruqda quyidagicha qoliplashgan tuzilmalar qo‘llanishi mumkin:
1) “. . . so‘m maosh bilan . . . lavozimiga tayinlansin”;
2) “. . . o‘z xohishiga ko‘ra . . . lavozimidan bo‘shatilsin”;
3) “. . . boshqa ishga o‘tganligi munosabati bilan . . . lavozimidan bo‘shatilsin”;
4) “. . . ga . . . dagi faol va samarali ishtiroki uchun tashakkur e’lon qilinsin”;
5) “. . . ga o‘z bo‘limida intizomni bo‘shashtirib yuborganligi uchun hayfsan e’lon qilinsin” va h.k.
Yoki xizmat yozishmalarida mana bunday qoliplashgan so‘zlardan foydalanish mumkin:.
1) “Sizga . . .ni ma’lum qilamiz”;
“Sizga . . .ni bildiramiz”;
“Sizga . . .ni eslatamiz”;
2) “. . . yordam tariqasida . . .”
“. . . munosabat bilan . . . ”
“. . . qaroriga muvofiq ravishda . . .”
3) “. . . ga zavod ma’muriyati qarshi emas”;
“. . . ga zavod kafolat beradi” va h.k.
Umuman, hujjatlarning jamiyatdagi ahamiyati katta. Iqtisodiy islohotlarni izchil va aniq amalga oshirishda, iqtisodiyotni yuksaltirishda, malakali iqtisodchilarni tayyorlashda ish yuritishning va hujjatchilikning o‘rni beqiyosdir.