N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili

Miqdoriy tahlil. 
Y upqa qatlam dagi x ro m ato g ram m a dog‘idagi 
m oddaning m iqdorini aniqlash tahlilning eng m uhim qismi hisob- 
lanadi. U ikki usulda bevosita plastinka yuzasida yoki m oddan i plas- 
tinkadan chiqarib olib amalga oshirilishi m um kin. Plastinkaning o ‘zida 
bevosita aniqlashda biror usulda (m asalan, m illim etrli kalka yor- 
dam ida) dog‘ yuzasi o ‘lchanadi va old in dan tuzilgan darajalash grafigi 
b o ‘yicha m odda m iqdori aniqlanadi. Plastinkani spektrodensitom etr 
vositasida spektrofotom etrlash usulidan ham foydalaniladi. Bunda 
ham m iqdoriy hisoblashlar u c h u n dog‘ning o ‘rtasidagi optik zichlikdan 
foydalanib, darajalangan grafik tuziladi.
M odda tarkibiy qism larga ajralgandan keyin plastinka yuzasidan 
chiqarib olib spektrofotom etrlash yoki boshqa usulda tahlil qilinganda 
natija ju d a aniq olinadi. M oddani plastinka yuzasidan chiqarish o d a t­
da, m exanik yo‘l bilan bajariladi, b a ’zida esa m os keluvchi erituvchi 
bilan yuvib chiqarish h am q o ‘llaniladi.
H ozirgi vaqtda YQX analitik kim yoning m u h im usullaridan biri 
hisoblanadi. U m urakkab aralashm alarni tahlil qilishda tengi y o ‘q 
usuldir. Bajarish uslubi va ishlatiluvchi asboblari sodda, tezko r b o ‘lib, 
tahlil qilish u c h u n m o dd a k o ‘p m iq do rd a talab etilm aydi.
5 .8 - § . Suyuqlik-suyuqlikda taqsim lanish
xrom atografiya usuli
Suyuqlik-suyuqlik xrom atograflyasi m ohiyati b o ‘yicha gaz-suyuq- 
lik xrom atografiyasiga yaqindir. B unda h a m q attiq tashuvchi yuzasida 
suyuq faza pardasi hosil qilinadi va sh unday sorbent bilan t o ‘ldirilgan 
kolonka orqali suyuq eritm a o ‘tkaziladi. X rom atografiyaning b u turi 
suyuqlik-suyuqlikda taqsim lanish xromatograflyasi yoki soddaroq qilib, 
taqsimlanish xromatograflyasi
deyiladi. Q uruq tashuvchi yuzasidagi 
suyuqlik q o ‘zg‘alm as suyuq faza, sorbent orqali o ‘tadigan erituvchi 
esa 
suyuq harakatchan fa z a
deb ataladi. Suyuqlik-suyuqlik xrom ato - 
grafiyasi kolonkada (kolonkali varianti) yoki qog‘ozda o ‘tkazilishi 
(qog‘ozdagi xrom atografiya) m um kin.