N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili

(
3 5
)

---

H arorati program m alanganda tutilib tu rish indeksi tutilib turish 
harorati — 
Tr
orqali hisoblab chiqariladi:
/ r = J k ^ L . .
(36)
‘ r ( n +
1) 
r , n
T o ‘plangan tajriba m ateriali m oddalarning xrom atografik xarak- 
teristikalari bilan fizik-kim yoviy xossalari orasidagi b a ’zi qonuniyatlar 
h am d a bog‘liqliklarni aniqlashga im kon beradi. M asalan, m oddalarni 
tutilib turish indekslari va tutilib turuvchi hajm lari gom ologik qator- 
dagi m oddalar molekulasidagi uglerod atom lari soni, ularning qaynash 
haro rati va boshqa xossalari bilan oddiy b o g ‘lanish orqali bog‘langan. 
Bu b o g‘lanishlar xrom atografiyaning im koniyatlarini a n ch a kengay- 
tiradi. M asalan, tutilib turuvchi hajm ning m o ddaning qaynash haro- 
ratiga bog'liqligini ko'rsatuvchi tegishli grafiklar deyarli to ‘g ‘ri chiziqli 
b o ‘lib, ulardan aralashm a kom po n en tlarini taqqoslab aniqlashda ko ‘p 
foydalaniladi. Agar k o m p o nen tn in g gom ologik qatorga m ansubligi 
m a ’lum bo'lsa, b unday grafik orqali topilgan qaynash h arorati yoki 
b o sh q a xossasi shu m od d ani taqqoslab aniqlash u c h u n kifoyadir. 
H a r qanday gom ologik q ato rd a q o 'sh n i a ’zolarning tu tilib turish 
indeksi bir-biridan taxm inan 
1 0 0
ga farq qilishi aniqlangan. Izom er- 
larning tutilib turish h arorati orasidagi farq A
ft
ularning qaynash 
haroratlari orasidagi farq 
A
Tq
ning 5 ga ko'paytm asiga tengligi qayd 
etilgan: A
lt —
5 A
Tq.
X rom atografik ajratish m ahsulotlarini m ustaqil identifikatsiya- 
lashda gaz xrom atografiyasini boshqa tad q iq o t usullari (IQ -sp ek tro - 
skopiya, m ass-spektrom etriya) bilan birgalikda olib borish yaxshi 
natijalar beradi. M ass-spektrom etriya usuli bilan aralashm a tarkibiy 
qism larining uzluksiz sifat tahlilini o 'tk azish m um kin.