N. B. Dilmurodov

To‘g‘ri ichak limfa tugunlari
– 
lnn.rectales
– barcha hayvonlarda to‘g‘ri 
ichakning yuqorigi devorida joylashadi. To‘g‘ri ichakdan limfa yig‘ishtiradi. Limfa 
oqimi bel sisternasiga boradi. 

---

Orqa chiqaruv teshigi limfa tugunlari
– 
lnn.anales
– barcha hayvonlarda 
orqa chiqaruv teshigidan yuqorida teri ostida joylashadi. Orqa chiqaruv teshigi, 
dum, chot orasidan limfa yig‘ishtiradi. Limfa oqimi yonboshning medial tuguniga 
boradi. 
Buyrak limfa tugunlari
– 
lnn.renales
– barcha hayvonlarda buyrak 
darvozasida joylashadi. Buyrakdan limfa yig‘ishtiradi. Limfa oqimi bel 
sisternasiga boradi. 
Tuxumdon limfa tuguni
– 
ln.ovaricus
– mayda, faqat otlarda uchraydi va 
tuxumdon payida joylashadi. 
Bachadon limfa tugunlari
– 
lnn.uterine
– cho‘chqalarda yaxshi rivojlangan 
bo‘lib, bachadonning keng payida joylashadi. 
Qorin bo‘shlig‘idagi organlar limfa tugunlari va tomirlari 
A-otning organlari. 1-taloq, 2-charvi, 3-oshqozon, 4-ichak arteriyasi, 5-o‘n ikki 
barmoq ichak, 6-jigar qopqasi limfa tugunlari va qon tomirlari, a-taloq, e-
oshqozon osti bezi, c-oshqozon, d-o‘n ikki barmoq ichak, B-sigirning organlari. 
1-yo‘g‘on ichak, 2-ko‘r ichak, 3-yonbosh ichak, 4-ichak pardasi limfa tugunlari va 
qon tomirlari, 5-ichakning limfa stvoli, a-o‘n ikki barmoq ichak, e-to‘g‘ri ichak, c-
ko‘r ichak va chambar ichak.

---

Limfa tomirlari 
Bel sisternasi
– 
cisterna chyli
– qoramollarda uzunchoq oval xalta shaklida 
bo‘lib, uzunligi 11 – 18 sm, eni 1,5 – 2,2 sm bo‘ladi va aortadan yuqorida oxirgi 
ikkita ko‘krak umurtqalari va dastlabki ikkita bel umurtqalari ostida joylashadi. 
Unda 2 – 5 ta klapanlar mavjud. Sisternaga orqa tomondan 3 ta: bel, ichak va qorin 
limfa yo‘llari quyiladi. 
Bel limfa yo‘li – 
truncus lymphaticus lumbalis
– 0,8 – 12 sm qalinlikda 
bo‘lib, orqa kovak vena va aortadan pastda joylashadi, chotning chuqur va 
dumg‘azaning barcha tugunlaridan chiquvchi tomirlarni qabul qiladi. Ichak limfa 
yo‘li – 
truncus lymphaticus intestinalis
– 0,75 – 1 cm qalinlikda bo‘lib, ichak 
pardasi va oshqozon tugunlaridan chiquvchi limfa tomirlaridan shakllanadi. Qorin 
limfa yo‘li – 
truncus lymphaticus coeliacus
–sisternaga old tomondan quyiladi.
Ko‘krak yo‘li
– 
ductus thoracicus
– bel sisternasidan boshlanadi, aortadan 
o‘ngroqda yuqori tomonda joylashadi. U o‘ng – postkardial va chap – prekardial 
qismlarga bo‘linadi. 5 – 6-ko‘krak umurtqalari sohasida ko‘krak yo‘li S-simon 
qayrilma qilib, u qizilo‘ngach va kekirdakdan chapda va chap o‘mrov osti 
arteriyasi tarmog‘idan o‘ngda joylashadi. Oldingi kovak venaga quyilishdan oldin 
ko‘krak yo‘li ampulasimon kengaytma – 
ampula ducti thoracici
hosil qiladi. 
Ushbu kengaygan joyda 8 – 11 ta klapanlar bo‘ladi.